Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie powoływania rad rodziców w szkołach i placówkach, które nie są prowadzone przez samorządy.

W wystąpieniu Rzecznik sygnalizuje problem ograniczonego wpływu rodziców na kształtowanie programu wychowawczego w przedszkolach nieprowadzonych przez organy jednostek samorządu terytorialnego. Prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami jest zagwarantowane w Konstytucji RP, a także w Protokole nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Wyrazem tego prawa jest ich zaangażowanie w proces decyzyjny dotyczący programu wychowawczego realizowanego w szkołach i placówkach, w tym w przedszkolach, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, realizowanego przez nauczycieli.

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, do kompetencji rad rodziców należy m.in. uchwalanie programu wychowawczego w porozumieniu z radą pedagogiczną. Przepis ten dotyczy jednak tylko szkół i placówek samorządowych. W szkołach i placówkach publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub przez osoby fizyczne oraz w szkołach i placówkach niepublicznych programy wychowawcze ustala organ wskazany w statucie, ponieważ placówki te nie mają obowiązku powoływania rad rodziców. W ocenie Rzecznika należy rozważyć, czy rady rodziców nie powinny być również powoływane każdorazowo w szkołach i placówkach nieprowadzonych przez samorządy, w celu zapewnienia im chociażby możliwości występowania do dyrektora i innych organów szkoły lub placówki z wnioskami i opiniami. Wpłynęłoby to na skuteczniejszą realizację konstytucyjnego prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Powoływanie rad rodziców nie może naruszać przepisów Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską, ani ustaw określających stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o poinformowanie o stanowisku zajętym w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Edukacji Narodowej (24.12.2014 r.) przypomniała, że przepisy Konstytucji ustanawiają podmiotową rolę rodzica i ucznia w procesie edukacji oraz określają obowiązki i gwarancje publiczne w tym względzie. Rodzice mają zagwarantowane w ustawie zasadniczej prawo wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne, zaś obywatele i instytucje mają prawo zakładania i prowadzenia takich szkół. Powyższe zasady konstytucyjne zostały uwzględnione w ustawie o systemie oświaty. W odniesieniu do szkół i placówek publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego i ministrów, w ustawie zamieszczono szczegółowe regulacje przewidujące funkcjonowanie w nich społecznych organów (rad szkół i rad rodziców), co zapewnia jednolite, powszechne i równe dla każdego rodzica gwarancje wpływania na proces edukacyjno-wychowawczy. Natomiast w przypadku szkół i placówek publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub przez osoby fizyczne oraz szkół i placówek niepublicznych, w ustawie o systemie oświaty pozostawiono szeroką swobodę konstrukcji udziału rodziców w ich działalności, wychodząc z założenia, że decyzja o wyborze takiej szkoły lub placówki i tym samym rezygnacji z oferty szkół i placówek prowadzonych przez administrację publiczną należy do swobodnej woli rodziców. Rodzice dokonując takiego wyboru mają pełną świadomość i godzą się na to, że ich wpływ na działalność szkoły lub placówki wyznaczają postanowienia jej statutu.