Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie bezpieczeństwa imprez masowych z dnia 2014-12-03.
Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie bezpieczeństwa imprez masowych.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich przewidziana w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych instytucja zakazu klubowego, w obowiązującej formie prawnej, pozostaje w kolizji z szeregiem norm Konstytucji RP. Ustawodawca nie przewidział, za jakie zachowania może zostać nałożony zakaz klubowy. Podstawą ukarania zakazem klubowym jest naruszenie regulaminu obiektu (terenu) lub regulaminu imprezy masowej. W praktyce organizator imprezy masowej (meczu piłki nożnej) może dowolnie określić, jakiego rodzaju zachowania uzasadniają zastosowanie zakazu klubowego. Regulaminy wielu klubów przewidują, że zastosowanie zakazu może nastąpić nie tylko za zachowania stanowiące przestępstwa albo wykroczenia uregulowane w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych, ale także za zachowania niepenalizowane przez ustawę. Ponadto regulamin nie podlega żadnej weryfikacji, tzn. zatwierdzeniu czy uzgodnieniu przez inny organ.
Zdaniem Rzecznika, arbitralność w uchwalaniu regulaminów, okoliczność, że regulaminy nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa, a także brak materialnych i proceduralnych przesłanek wymierzania zakazu klubowego stanowią o niezgodności zaskarżonych przepisów ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych z Konstytucją RP. Za sprzeczne z zasadą zaufania obywatela do państwa i prawa, wynikającą z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, należy uznać karanie za zachowania przewidziane w regulacji, która nie stanowi źródła prawa powszechnie obowiązującego. Z zasadą zaufania obywatela do państwa i prawa stoi w sprzeczności także rozwiązanie polegające na wymierzeniu jednostce dolegliwości o charakterze penalnym na podstawie prawa prywatnego, przy braku skutecznej kontroli sądowej. Od zastosowania zakazu klubowego osobie ukaranej służy prawo odwołania do podmiotu prowadzącego rozgrywki. Jednak przepisy ustawy nie precyzują charakteru odwołania, jak również charakteru orzeczenia organu odwoławczego. Procedura odwoławcza pozostawiona jest zatem dowolnemu uznaniu podmiotu prywatnego. Ponadto kwestionowana regulacja w zakresie, w jakim przewiduje wymierzenie represyjnego, publicznoprawnego środka w postaci zakazu klubowego za naruszenie regulaminu obiektu (terenu) lub regulaminu imprezy masowej stanowi nadmierne i nieproporcjonalne ograniczenie konstytucyjnego prawa dostępu do dóbr kultury, dokonane na podstawie regulacji, która nie jest powszechnie obowiązującym prawem. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich zakaz klubowy wymaga dookreślenia w przepisach rangi ustawowej, co ograniczy arbitralność i dowolność w jego wymierzaniu. Intencją Rzecznika nie jest pozbawienie organizatorów imprez masowych możliwości ograniczania udziału w nich osobom, które w ich trakcie naruszają spokój i porządek publiczny, lecz doprowadzenie do tego, aby konstrukcja zakazu klubowego spełniała standardy konstytucyjne i zawierała proceduralne gwarancje ochrony praw jednostki.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przedstawiony w ustawie stan prawny trudno uznać za zadowalający z konstytucyjnego punktu widzenia. Jednak w ocenie Trybunału, jedynym przepisem ustawy o bezpieczeństwie imprez dotyczącym zakazu klubowego, w stosunku do którego można by odnieść zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji, jest art. 14 ust. 8a u.b.i.m., który nie został jednak objęty zakresem zaskarżenia.
Odnosząc się do zarzutu niezgodności skarżonych regulacji z art. 87 ust. 1 Konstytucji, Trybunał stwierdził, że ustawa o bezpieczeństwie imprez nie zaliczyła regulaminów wskazanych w jej art. 14 do regulacji mających moc powszechnie obowiązującą, ani nie przyznała podmiotom upoważnionym do ich wydawania kompetencji prawotwórczych do stanowienia aktów powszechnie obowiązującego prawa. Problem konstytucyjny podniesiony przez Rzecznika dotyczy więc, zdaniem Trybunału, nie tego, czy regulaminy, o których mowa w ustawie o bezpieczeństwie imprez, są źródłem prawa powszechnie obowiązującego, lecz tego jakie konsekwencje mogą być wiązane przez prawo z regulacjami wydawanymi przez podmioty prywatne, w tym jakiego rodzaju sankcje mogą zostać przewidziane za naruszenie tych regulacji oraz jaki poziom precyzji i szczegółowości mają spełniać uregulowania ustawowe bądź też uzupełniające je uregulowania podustawowe, by z przewidzianymi w ich treści regulacjami wydawanymi przez podmioty prywatne dopuszczalne było łączenie konsekwencji, w tym różnych rodzajów sankcji. Trybunał uznał jednak, że przedstawionych kwestii, w tym również w kontekście instytucji zakazu klubowego, nie rozstrzyga art. 87 ust. 1 Konstytucji, lecz inne postanowienia ustawy zasadniczej. Posłużenie się w tym zakresie regulaminami nie budzi, w ocenie Trybunału, zastrzeżeń konstytucyjnych, skoro ustawodawca nie kreuje nowej kategorii aktów prawa powszechnie obowiązującego.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 73 Konstytucji, który zapewnia obywatelom wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury, Trybunał stwierdził, że zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia funkcjonalna tego przepisu nie pozwala na tak szerokie rozumienie tego postanowienia ustawy zasadniczej, by mogło ono uwzględniać także uczestnictwo w wydarzeniach o charakterze sportowym.