Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej dotyczącego wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi przedstawiające sytuację osób, które w związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich utraciły możliwość wykonywania wyuczonego zawodu. Na kanwie tych skarg Rzecznik stwierdziła niedochowanie konstytucyjnych standardów demokratycznego państwa prawnego przy wprowadzeniu w życie tego aktu prawnego. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia weszło ono w życie w dniu następującym po dniu jego ogłoszenia, znajdując zastosowanie w sprawach o wydanie dokumentów kwalifikacyjnych wszczętych, lecz niezakończonych przed dniem jego wejścia w życie. Z udzielonych przez Ministerstwo wyjaśnień wynika, że niezachowanie wymogu vacatio legis podyktowane było koniecznością zapewnienia ciągłości regulacji, ponieważ dotychczas obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy utraciło moc z dniem 26 lipca 2013 r. Jednak wyjaśnienia te w ocenie Rzecznika nie są przekonujące. Nakaz zachowania odpowiedniego okresu przejściowego stanowi jeden z komponentów składających się na treść zasady demokratycznego państwa prawnego i wynika wprost z zasady zaufania do państwa. Ustawodawcy służy stosunkowo znaczny margines swobody decyzji w zakresie posługiwania się vacatio legis. Nie może to być jednak arbitralność. Wprowadzenie w życie przepisów rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich oznaczało dla wielu marynarzy chcących dalej wykonywać zawód, konieczność uzyskania dodatkowych kwalifikacji. Wprowadzenie zmian bez zachowania vacatio legis nie dało zainteresowanym możliwości podjęcia działań mających na celu zapobieżenie negatywnym skutkom nowej regulacji. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie możliwości podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania negatywnych skutków w sferze praw i wolności obywatelskich opisanego stanu rzeczy.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Infrastruktury i Rozwoju (15.01.2015 r.) wyjaśniła, że wobec utraty mocy dotychczas obowiązującego rozporządzenia określającego zasady certyfikacji marynarzy wejście w życie bez zbędnej zwłoki rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 7 sierpnia 2013 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich było podyktowane koniecznością pilnego przywrócenia administracji morskiej technicznej możliwości wydawania dokumentów kwalifikacyjnych marynarzy. Utrata mocy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 lutego 2005 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy wynikała bezpośrednio z przepisów ustawy o bezpieczeństwie morskim, a konkretna data znana była od dnia ogłoszenia tej ustawy. Ponadto projekt nowego rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 7 sierpnia 2013 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich był udostępniony już od połowy 2012 r. do opiniowania podmiotom społecznym, w tym związkom zawodowym zrzeszającym marynarzy i samym marynarzom. Przez kilka dni brak było podstawy prawnej do wydawania i odnawiania dokumentów kwalifikacyjnych marynarzom. Urzędy morskie nie mogły wydać dokumentów uprawniających do pracy na statkach morskich polskich i zagranicznych armatorów. W zaistniałej sytuacji, wobec realnego zagrożenia utraty miejsc pracy przez tysiące zatrudnionych marynarzy i brak możliwości podjęcia zatrudnienia przez marynarzy, którzy dopiero ubiegali się o pierwsze dyplomy i świadectwa, dla administracji morskiej sprawą priorytetową było zachowanie ciągłości w wydawaniu dokumentów kwalifikacyjnych członków załóg statków morskich. Dodatkowo rozporządzenie z 2013 r. wprowadzało nowe wzory dokumentów kwalifikacyjnych, zgodne z prawem międzynarodowym. W związku z powyższym niezastosowanie 14-dniowego vacatio legis było jak najbardziej uzasadnione.