Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ubezpieczenia społecznego rolników pobierających świadczenia opiekuńcze z tytułu opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi od rolników, którzy nabyli prawo do świadczeń opiekuńczych, dotyczące regulacji prawnych wprowadzonych ustawą o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Kwestionowane przepisy wprowadziły zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych, które powodują, że rolnik ubiegający się o prawo do świadczeń opiekuńczych musi złożyć pod rygorem odpowiedzialności karnej oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego (pracy w gospodarstwie rolnym). Złożenie oświadczenia powoduje, że KRUS wyłącza rolnika (domownika) z ubezpieczenia społecznego rolników. Ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów nie przewidziała możliwości zróżnicowania adresata składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od wypłaconych zasiłków w zależności od podlegania ubezpieczeniu w ZUS lub KRUS. W ocenie rolników regulacja ta dyskryminuje ich, gdyż na okres pobierania świadczenia pielęgnacyjnego zmuszeni są zrezygnować z ubezpieczenia społecznego rolników i przejść do ubezpieczenia powszechnego. Zdaniem rolników nie zawsze jest to dla nich korzystne. Negatywne konsekwencje omawianych rozwiązań mogą dotknąć przede wszystkim tych, którzy podlegali dotąd wyłącznie ubezpieczeniu rolniczemu. Odprowadzanie składki od świadczenia pielęgnacyjnego do ZUS może oznaczać dla rolnika w przyszłości utratę prawa do emerytury rolniczej. Zdaniem Rzecznika należałoby stworzyć rozwiązania prawne, które pozwolą takim osobom na kontynuowanie ubezpieczenia rolniczego przez okres pobierania świadczeń pielęgnacyjnych. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o ustosunkowanie się do przedstawionego problemu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Pracy i Polityki Społecznej (23.01.2015 r.) wyjaśnił, że konieczność uregulowania kwestii prawa rolników, małżonków rolników, domowników do zasiłku dla opiekuna, specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia pielęgnacyjnego, zrealizowana w drodze obowiązujących od 15 maja 2014 r. przepisów ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych, wynikała z treści uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r. (sygn. akt I OPS 5/12). W uchwale tej NSA stwierdził, że świadczenia pielęgnacyjnego nie może otrzymywać rolnik prowadzący gospodarstwo rolne, gdyż jest w takim przypadku osobą aktywną zawodowo. Gdyby omawiane, jednolite regulacje nie zostały wprowadzone, to wciąż zdarzałyby się przypadki, które miały miejsce po publikacji ww. uchwały NSA, tj. jedne gminy przyznawałyby rolnikom świadczenie pielęgnacyjne i w konsekwencji także zasiłek dla opiekuna, a inne gminy wciąż stosowałyby uchwałę NSA i odmawiałyby przyznania rolnikom świadczenia pielęgnacyjnego, a w konsekwencji także zasiłku dla opiekuna. W świetle powyższej uchwały NSA, wiążącej dla Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, nie jest możliwe przywrócenie (wprowadzenie) rozwiązania w wyniku którego, rolnicy, małżonkowie rolników, domownicy, którzy nie zaprzestali prowadzenia gospodarstwa rolnego (wykonywania w nim pracy), mogliby otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy, świadczenie pielęgnacyjne lub zasiłek dla opiekuna, tj. świadczenia dla nieaktywnych zawodowo opiekunów osób niepełnosprawnych. W sprawie ewentualnych zmian w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników właściwe jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, do którego kompetencji należy ta ustawa.