Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe.

Leczenie uzdrowiskowe, będące integralną częścią systemu ochrony zdrowia, przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie wymaga potwierdzenia przez właściwy oddział wojewódzki NFZ. W ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ustawodawca upoważnił ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia w drodze rozporządzenia sposobu wystawiania skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, a także trybu potwierdzania skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową oraz wzoru tego skierowania.

Rzecznik Praw Obywatelskich kwestionuje we wniosku zgodność z upoważnieniem ustawowym oraz postanowieniami Konstytucji przepisu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe, zgodnie z którym oddział wojewódzki NFZ potwierdzając skierowanie określa rodzaj leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej oraz ich tryb, odpowiedni zakład lecznictwa uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, datę rozpoczęcia leczenia albo rehabilitacji uzdrowiskowej, a w przypadku leczenia uzdrowiskowego w warunkach stacjonarnych - czas trwania, a także okres leczenia w przypadku leczenia uzdrowiskowego w warunkach ambulatoryjnych albo rehabilitacji uzdrowiskowej. W ocenie Rzecznika zaskarżony przepis nie mieści się w ramach upoważnienia ustawowego do uregulowania sposobu wystawiania skierowania oraz jego wzoru, bowiem ustawodawca nie upoważnił do uregulowania w rozporządzeniu szczegółowych warunków leczenia uzdrowiskowego. Skoro Minister Zdrowia uregulował w rozporządzeniu sprawy pominięte w ustawie, to rozporządzenie w tym zakresie przestało mieć charakter wykonawczy względem ustawy upoważniającej, a stało się aktem samoistnym. W konsekwencji kwestionowany przepis rozporządzenia jest także niezgodny z przepisem Konstytucji stanowiącym, że rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Warunki udzielania świadczeń zdrowotnych obejmujących leczenie uzdrowiskowe zostały ustalone przez organ wydający rozporządzenie samoistnie, bez wskazówek zawartych w tym zakresie w ustawie, co pozostaje w kolizji z konstytucyjnym prawem do ochrony zdrowia.

Kolejny zaskarżony we wniosku Rzecznika przepis rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe stanowi, że na niepotwierdzenie skierowania nie przysługuje odwołanie. Odmowa potwierdzenia skierowania na leczenie uzdrowiskowe nosi wszelkie cechy decyzji administracyjnej. Zgodnie z Konstytucją każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania powinna określać ustawa. Zaskarżony przepis rozporządzenia wprowadza wbrew postanowieniom Konstytucji pozaustawowy wyjątek od konstytucyjnego prawa obywatela do zaskarżenia decyzji o odmowie potwierdzenia skierowania na leczenie uzdrowiskowe. Konstytucyjne prawo do zaskarżania decyzji stanowi proceduralną gwarancję realizacji równego dostępu do świadczeń z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego.