Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych.

Jednym z elementów zapewnienia właściwego poziomu świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych jest odpowiadające rzeczywistym potrzebom zatrudnienie w podmiotach leczniczych personelu pielęgniarskiego i położnych. Omawiany problem ma również swój wymiar prawny, bowiem zgodnie z Konstytucją RP na władzy publicznej spoczywa obowiązek zapewnienia prawa do ochrony zdrowia i równego dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Z punktu widzenia praw pacjenta formalną gwarancję standardu opieki pielęgniarskiej i położniczej stanowi zapewnienie minimalnego poziomu zatrudnienia pielęgniarek i położnych. Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej, minimalne normy ustala kierownik podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą, a więc samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej oraz jednostek budżetowych. Ustawa nie nakłada takiego obowiązku na pozostałe podmioty lecznicze. Rzecznik prosi o wskazanie przyczyn, dla których podmioty lecznicze będące przedsiębiorcami, a równocześnie realizujące świadczenia zdrowotne finansowane ze środków publicznych, nie zostały objęte ustawowym obowiązkiem ustalenia minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych. Rzecznik zwraca się także o wskazanie, czy podejmowane są czynności kontrolne mające na celu zbadanie, czy ustalane przez kierowników podmiotów leczniczych minimalne normy zatrudnienia odpowiadają kryteriom obowiązującego prawa, a ponadto, czy normy te są przestrzegane. Ponadto wątpliwości Rzecznika budzi treść wytycznych zawartych w upoważnieniu w ustawie o działalności leczniczej do wydania rozporządzenia dotyczącego sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o odniesienie się do przedstawionych problemów.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Zdrowia (19.05.2015 r.) poinformował o podjętych działaniach mających na celu zapewnienie kształcenia pielęgniarek i położnych. W nowej perspektywie finansowej 2014-2020 w ramach Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego zaplanowano m.in. realizację programów rozwojowych dla uczelni biorących udział w procesie kształcenia pielęgniarek i położnych, ukierunkowanych na zwiększenie liczby absolwentów, aby zapewnić właściwą liczbę pielęgniarek i położnych w polskim systemie opieki zdrowotnej. Ten rodzaj programów rozwojowych będzie służył m.in. poprawie programów praktyk i staży oraz wzmocnieniu współpracy pomiędzy uczelniami kształcącymi na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo a podmiotami leczniczymi. Dodatkowo, programy rozwojowe służyć będą wzmocnieniu atrakcyjności kierunków pielęgniarstwo i położnictwo m. in. poprzez rozwój systemu stypendialnego. Działania te będą wspierane finansowo ze środków unijnych.
Niezależnie od powyższego, Ministerstwo Zdrowia dostrzegając problem możliwości wystąpienia niedoborów personelu pielęgniarskiego w dłuższej perspektywie czasu, podjęło działania mające na celu wprowadzenie nowego zawodu opiekuna medycznego, którego zadaniem jest pomoc osobie chorej i niesamodzielnej. Kształcenie w zawodzie opiekuna medycznego ukończyło już ponad 20 tysięcy osób. Minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych dotyczą również przedsiębiorców wykonujących działalność leczniczą, jeżeli zawarli umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Znajduje to odzwierciedlenie w tzw. rozporządzeniach koszykowych, które warunkują możliwość zawarcia umowy z NFZ i udzielania świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Spełnienie przez przedsiębiorców wykonujących działalność leczniczą warunków dotyczących liczby i kwalifikacji personelu medycznego, w tym pielęgniarek i położnych przez cały okres obowiązywania umowy, podlega kontroli NFZ. Minister Zdrowia we współpracy z wojewodami dokona w tym roku oceny realizacji obowiązku ustalania minimalnych norm zatrudnienia przez podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami. Wyniki kontroli zostaną przekazane do wiadomości Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Odnosząc się do kwestii wytycznych w ustawie o działalności leczniczej do wydania aktu wykonawczego określającego sposób ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, Minister Zdrowia stwierdził, że wytyczne te w żadnym wypadku nie mają charakteru pozornego. Dla określenia sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek podstawowe znaczenie ma właśnie zapewnienie właściwej jakości i dostępności świadczeń zdrowotnych, gdyż jest to najistotniejsze merytorycznie dla bezpieczeństwa pacjenta.