Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie przestrzegania praw osób z niepełnosprawnościami w jednostkach penitencjarnych.

Przyjęta przez Sejm RP w 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, a także ratyfikowana przez Polskę w 2012 r. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych zobowiązują do umożliwienia osobom niepełnosprawnym niezależnego życia i pełnego udziału we wszystkich jego sferach. Oba dokumenty mają zastosowanie również w odniesieniu do osób pozbawionych wolności oraz środowiska stworzonego w miejscu ich osadzenia. Przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji, działający na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, dokonują wizytacji prewencyjnych zakładów karnych i aresztów śledczych, przyglądając się sytuacji osadzonych będących osobami z niepełnosprawnością. W wyniku dokonanych ustaleń stwierdzono, że w jednostkach penitencjarnych nie przyjęto żadnej procedury kontroli osobistej osób z niepełnosprawnością, uwzględniającej stopień i rodzaj niepełnosprawności. Problem dotyczy zwłaszcza osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, korzystających z protez i innych urządzeń. W obecnej sytuacji może dojść do naruszenia godności osób kontrolowanych, zarówno osób osadzonych, jak i odwiedzających. Centralny Zarząd Służby Więziennej powinien opracować ogólne zasady procedury przyjęte przy przeprowadzaniu kontroli osobistej osadzonych z niepełnosprawnością, obowiązujące we wszystkich jednostkach penitencjarnych. W części wizytowanych jednostek nie przyjęto żadnych zasad ewakuacji osób z niepełnosprawnością albo są one opisane w sposób szczątkowy w instrukcjach bezpieczeństwa. Zdaniem Rzecznika podstawowe zasady w tym zakresie powinny być spójne dla wszystkich zakładów karnych i aresztów śledczych, uszczegółowione przez wydziały ochrony poszczególnych jednostek penitencjarnych. Ponadto Rzecznik zwraca uwagę na fakt, iż żaden pojazd Służby Więziennej w wizytowanych jednostkach nie jest dostosowany do przewozu osób z niepełnosprawnością poruszających się na wózkach inwalidzkich. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o odniesienie się do przedstawionych kwestii.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Dyrektor Generalny Służby Więziennej (18.06.2015 r.) potwierdził, że nie są opracowane specjalne procedury dotyczące kontroli osobistej osób z niepełnosprawnością, jednak w każdym przypadku, gdy zachodzi konieczność dokonania kontroli osobistej takiego osadzonego, funkcjonariusze realizujący te czynności uwzględniają stopień i rodzaj dysfunkcji oraz zachowują zasady indywidualizmu i humanitarnego traktowania. Ponadto zawsze podczas tego typu kontroli są stosowane ściśle zalecenia lekarskie. Czynności konwojowe w Służbie Więziennej realizowane są przez odpowiednio przygotowane grupy konwojowe. W razie konieczności przetransportowania osadzonych poruszających się na wózkach inwalidzkich, jednostki penitencjarne przeważnie korzystają z będących na stanie więziennictwa pojazdów sanitarnych, które posiadają możliwość przewożenia osób w pozycji poziomej lub decydują się na zakup usługi specjalistycznego transportu medycznego od firmy zewnętrznej.
Obowiązujące przepisy dotyczące wyposażenia samochodów w pasy bezpieczeństwa nie dotyczą pojazdów używanych do celów specjalnych Służby Więziennej. W środkach transportu przeznaczonych do przewozów osadzonych kupowanych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej do 2012 r., miejsca do siedzenia dla osób konwojowanych nie były wyposażone w pasy bezpieczeństwa. Centralny Zarząd Służby Więziennej zakupił w 2013 r. środki transportu do przewozu osadzonych, które zostały wyposażone w pasy bezpieczeństwa. Kolejne środki transportu używane do celów specjalnych, nabywane w 2015 r., pomimo braku takiego obowiązku, zostaną wyposażone w pasy bezpieczeństwa przeznaczone dla osób konwojowanych. Praktyka ta będzie kontynuowana w latach następnych. W kwestii dotyczącej procedur związanych z ewakuacją osadzonych, w tym osób z niepełnosprawnością, w odpowiedzi poinformowano, że instrukcje bezpieczeństwa pożarowego sporządzane przez kierowników poszczególnych jednostek, regulujące powyższe zagadnienie, uwzględniają zapisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Instrukcje odnoszą się do wszystkich osób znajdujących się w ewakuowanych budynkach, w tym również do osób z niepełnosprawnością. Dyrektor Generalny Służby Więziennej zapewnił, że wszystkie zgłoszone przypadki ewentualnych uchybień w zakresie niewłaściwego postępowania z osadzonymi z niepełnosprawnością są sprawdzane i weryfikowane przez kierowników jednostek organizacyjnych.