Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie ochrony przed odpowiedzialnością za zobowiązania spółdzielni.

Na tle skarg wpływających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich powstała wątpliwość, czy obowiązujące prawo chroni w sposób wystarczający członków spółdzielni mieszkaniowych oraz osoby nie będące członkami, lecz posiadające tytuły prawne do lokali w ramach spółdzielni mieszkaniowej, przed odpowiedzialnością za zobowiązania spółdzielni. Zgodnie z intencją ustawodawcy opłaty eksploatacyjne uiszczane przez członków spółdzielni oraz inne osoby uprawnione powinny być przeznaczane wyłącznie na cel, któremu służą, to znaczy na pokrycie kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości, w których znajdują się ich lokale oraz nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni. Niestety, w praktyce intencja ta nie zawsze zostaje zrealizowana, ponieważ przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie zostały skorelowane z innymi przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych ani przepisy Kodeksu postępowania cywilnego regulujące postępowanie egzekucyjne nie zawierają unormowań, które przewidywałyby ochronę opłat eksploatacyjnych przed zajęciem w ramach postępowania egzekucyjnego. W efekcie opłaty te podlegają egzekucji na zapłatę długów spółdzielni mieszkaniowej, niezależnie od rodzaju długów. Dodatkowe wątpliwości dotyczą braku ochrony przed zajęciem w ramach postępowania egzekucyjnego składnika opłat eksploatacyjnych, który stanowią opłaty na pokrycie kosztów niezależnych od spółdzielni, a w szczególności kosztów energii, gazu, wody oraz odbioru ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości (20.08.2015 r.) przedstawił stanowisko w sprawie, opracowane wspólnie z Ministerstwem Infrastruktury i Rozwoju. W odpowiedzi stwierdził m.in., że w obecnym stanie prawnym brak jest jakichkolwiek podstaw do postawienia tezy o wyłączeniu spod egzekucji prowadzonej przeciwko spółdzielni mieszkaniowej środków pieniężnych pochodzących z opłat eksploatacyjnych uiszczanych przez członków spółdzielni czy też wierzytelności spółdzielni o zapłatę tych opłat. Oczywiście można prowadzić rozważania co do potrzeby wprowadzenia do systemu prawnego takich regulacji, które będą przewidywać wyłączenie spod egzekucji ww. składników majątku spółdzielni. Analizując przedmiotową kwestię należy jednak uwzględnić, że tego rodzaju wyłączenie mogłoby w niektórych przypadkach doprowadzić do niewypłacalności spółdzielni, a w konsekwencji do jej upadłości, co łączyć się będzie w sposób oczywisty z dotkliwymi następstwami także dla członków spółdzielni. Należałoby zatem wyważyć interesy zarówno wierzycieli, jak i członków spółdzielni, tak aby zmiana prawa w efekcie nie okazała się jeszcze bardziej niekorzystna dla spółdzielni i jej członków. Ostateczna decyzja ustawodawcy co do tego, czy zasadne jest wyłączenie spod egzekucji prowadzonej przeciwko spółdzielni mieszkaniowej środków pieniężnych pochodzących z opłat eksploatacyjnych uiszczanych przez członków spółdzielni oraz wierzytelności o zapłatę tych opłat winna być więc poprzedzona wnikliwą analizą konsekwencji finansowych i prawnych dla samych spółdzielni, a w szczególności, czy w efekcie takiego unormowania spółdzielnie nie zostaną pozbawione możliwości regulowania swych zobowiązań pieniężnych. Z drugiej strony nie sposób zanegować, że dopuszczalność egzekucji skierowanej do środków pochodzących z opłat eksploatacyjnych prowadzi do przerzucenia ciężaru pokrycia wszelkich zobowiązań spółdzielni na jej członków. Mając na względzie wagę przedstawionego problemu, wydaje się, że uzasadnione byłoby dokonanie stosownej analizy w celu rozważenia wprowadzenia pewnych ograniczeń prawnych w zakresie możliwości skierowania przez wierzycieli spółdzielni egzekucji do środków pochodzących z opłat eksploatacyjnych oraz wierzytelności spółdzielni o zapłatę tych opłat. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że ewentualne wyłączenia nie powinny odnosić się do egzekucji prowadzonej w celu zaspokojenia należności wierzycieli, na rzecz których spółdzielnia ma te opłaty przelewać np. egzekucji prowadzonej przez dostawców energii elektrycznej lub gazu. Dodatkowo należy zauważyć, że rozważany problem dotyczy nie tylko spółdzielni mieszkaniowych, lecz także np. wspólnot mieszkaniowych czy towarzystw budownictwa społecznego. Z tego względu, przy ewentualnej zmianie przepisów, należałoby dokonać modyfikacji prawa o charakterze systemowym, a więc takiej, która objęłaby wszystkie podmioty znajdujące się w analogicznej sytuacji, a nie tylko członków spółdzielni mieszkaniowych.