Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie braku możliwości odwołania się funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej od notatek z rozmowy dyscyplinującej.

W skargach kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich funkcjonariusze Policji podnoszą problem braku możliwości odwołania od notatek z rozmowy dyscyplinującej, w których przełożeni stwierdzają popełnienie przez policjanta przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi. Skarżący twierdzą, że ich postępowanie nie jest przewinieniem dyscyplinarnym, jednak nie mają możliwości wyrażenia swego stanowiska. Funkcjonariusze Policji kwestionują zgodność z Konstytucją przepisów ustawy o Policji mówiących, że w przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania i przeprowadzić ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego rozmowę dyscyplinującą udokumentowaną w formie notatki. Identyczne rozwiązanie przyjęto w ustawie o Straży Granicznej, która również nie przewiduje możliwości odwołania się od notatki z rozmowy dyscyplinującej. Rzecznik podkreśla w wystąpieniu, że w przypadku odstąpienia przez przełożonego od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej prawodawca nie zapewnił funkcjonariuszowi możliwości obrony. Prawomocność notatki oraz brak możliwości odniesienia się do zarzutów funkcjonariusza przesądza o jego winie i przez rok taka osoba traktowana jest jako sprawca przewinienia dyscyplinarnego. Notatka z rozmowy dyscyplinującej ma znaczenie przy opiniowaniu służbowym, przyznawaniu nagród uznaniowych, delegowaniu do pełnienia służby poza granicami kraju, względnie kierowaniu na szkolenia zawodowe. Pozbawienie obwinionego możliwości podejmowania określonych w toku postępowania dyscyplinarnego czynności wywołuje wątpliwości co do zgodności z konstytucyjnie gwarantowanym prawem do obrony. Konieczne wydaje się dostosowanie pragmatyk służbowych funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej do regulacji konstytucyjnych w sposób gwarantujący im skuteczniejszą ochronę wolności i praw człowieka i obywatela. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia stosownej inicjatywy ustawodawczej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Spraw Wewnętrznych (24.07.2015 r.) poinformował, że przeprowadzenie rozmowy dyscyplinującej z funkcjonariuszem Policji, a tym samym sporządzenie dokumentującej ją notatki, odbywa się poza ramami postępowania dyscyplinarnego. Przełożony dyscyplinarny decydując o zastosowaniu przedmiotowej formy oddziaływania na funkcjonariusza odstępuje od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Podstawę wprowadzenia zmian w ustawie o Policji w zakresie przepisów dyscyplinarnych stanowił fakt, że do dnia 19 września 2006 r. (tj. przed wejściem w życie nowelizacji ustawy) w związku z uzasadnionym przypuszczeniem popełnienia przez policjanta przewinienia dyscyplinarnego, przełożony dyscyplinarny, niezależnie od wagi i charakteru czynu, był zobligowany do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Zatem każde powzięte, uzasadnione przypuszczenie zaistnienia przewinienia dyscyplinarnego skutkowało uruchomieniem trybu w postaci postępowania dyscyplinarnego. Ponadto przełożony dyscyplinarny nie posiadał prawnych możliwości znoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej policjanta za czyny mniejszej wagi, bądź też zastosowania łagodniejszych środków wychowawczych, spełniających jednocześnie funkcję prewencyjną. Odstąpienie od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i przeprowadzenie rozmowy dyscyplinującej, z uwagi na zaistnienie przewinienia dyscyplinarnego jako czynu mniejszej wagi, ma charakter fakultatywny i wyjątkowy. W opinii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych konieczne wydaje się skrócenie okresu przechowywania w aktach osobowych policjanta notatki z rozmowy dyscyplinującej. Okres ten nie powinien być dłuższy niż czas zatarcia najniższej kary dyscyplinarnej, tj. kary nagany. Całość przedmiotowego zagadnienia zostanie poddana analizie podczas prowadzonych prac nad projektem założeń projektu ustawy o Policji.
Odnosząc się do uregulowań prawnych w omawianym zakresie dotyczących funkcjonariuszy Straży Granicznej, Minister Spraw Wewnętrznych poinformował, że w dniu 1 września 2012 r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie przeprowadzania postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej, która wprowadziła rozwiązanie przewidujące m.in. możliwość odwołania się od przeprowadzonej rozmowy dyscyplinującej. Stosownie do przepisów rozporządzenia, jeżeli funkcjonariusz Straży Granicznej nie zgadza się ze zwróconą podczas rozmowy dyscyplinującej uwagą dotyczącą jego niewłaściwego postępowania, w terminie 5 dni od daty zapoznania się z notatką z tej rozmowy może wnieść do przełożonego właściwego w sprawach dyscyplinarnych pisemny sprzeciw. O prawie do wniesienia sprzeciwu poucza się funkcjonariusza podczas rozmowy dyscyplinującej, a treść pouczenia zawiera się w notatce z tej rozmowy. Wniesienie sprzeciwu obliguje przełożonego właściwego w sprawach dyscyplinarnych do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego.