Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie odpłatnego zatrudniania skazanych.

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymuje wnioski skazanych, niejednokrotnie posiadających zobowiązania alimentacyjne, w których wskazują na brak możliwości wykonywania odpłatnej pracy w czasie pobytu w zakładzie karnym. Zgodnie z danymi statystycznymi opublikowanymi na stronie internetowej Służby Więziennej liczba skazanych i ukaranych zatrudnionych odpłatnie zdecydowanie zmniejszyła się po wejściu w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r. (sygn. akt P 20/09). Zdaniem Rzecznika obecna sytuacja jest konsekwencją zmiany przepisów kodeksu karnego wykonawczego, zgodnie z którymi wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy ustala się w sposób zapewniający osiągnięcie kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przy przepracowaniu pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy lub wykonaniu pełnej miesięcznej normy pracy. W wypadku przepracowania niepełnej miesięcznej normy czasu pracy lub niewykonania pełnej miesięcznej normy pracy wynagrodzenie wypłaca się proporcjonalnie do ilości czasu pracy lub wykonanej normy pracy. W razie zatrudnienia skazanego w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższe wynagrodzenie ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin zatrudnienia, biorąc za podstawę kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Powołana regulacja spowodowała problemy w pozyskaniu dla skazanych podmiotów zainteresowanych ich zatrudnieniem. Wprowadzenie dodatkowych instrumentów zachęcających poszczególne podmioty do zatrudnienia skazanych nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. Wydaje się, że ustawodawca, wykonując obowiązek dostosowania systemu prawa do treści wspomnianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, mógł rozważyć również inne rozwiązania prawne niż przyjęcie, że skazany nie może otrzymać niższego wynagrodzenia za pracę niż minimalne wynagrodzenie, przy jednoczesnej zgodności przepisów z Konstytucją RP i orzeczeniem Trybunału. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o rozważenie możliwości podjęcia inicjatywy legislacyjnej, mającej na celu doprowadzenie do zwiększenia poziomu odpłatnego zatrudniania skazanych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości (20.08.2015 r.) potwierdził, że w związku z nowelizacją przepisów kodeksu karnego wykonawczego zmniejszyła się liczba podmiotów zewnętrznych zainteresowanych kontynuacją zatrudniania skazanych. Podobnie zmniejszeniu uległa liczba skazanych zatrudnionych odpłatnie przez podmioty zewnętrzne. Służba Więzienna podjęła działania mające powstrzymać spadek liczby miejsc pracy dla osadzonych m.in. poprzez promocję zatrudnienia skazanych oraz wprowadzenie możliwości skorzystania przez przedsiębiorców z Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy, co ograniczałoby skutki wzrostu kosztów pracy. Stworzenie dla przedsiębiorców systemu zachęt i udogodnień nie spowodowało dotychczas znacznego wzrostu poziomu odpłatnego zatrudnienia skazanych. Działania te mają charakter długofalowy i ich ewentualną skuteczność będzie można zweryfikować dopiero po upływie dłuższego okresu. Ponadto Minister zauważył, że celowym byłoby powołanie międzyresortowego zespołu z udziałem nie tylko przedstawicieli resortu sprawiedliwości i Służby Więziennej, ale również Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Gospodarki dla wypracowania planu działań mających na celu zwiększenie aktywizacji zawodowej osób skazanych.