Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie stosowania kontroli operacyjnej przez Policję i służby specjalne z dnia 2015-12-04.
Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie stosowania kontroli operacyjnej przez Policję i służby specjalne.
Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów dotyczących stosowania kontroli operacyjnej przez Policję i inne służby specjalne. Ograniczenie przekazywanych sądowi materiałów wyłącznie to tych, które uzasadniają potrzebę zarządzenia kontroli operacyjnej powoduje, że sąd wydaje postanowienie wyłącznie na podstawie materiału selektywnie wybranego i przekazanego sądowi przez organ wnioskujący o zastosowanie kontroli operacyjnej. W istocie rzeczy sąd zdany jest na informacje przekazane mu przez organ, który arbitralnie dokonał selekcji materiałów zgromadzonych w sprawie, co jest nie do pogodzenia z Konstytucją. Zdaniem Rzecznika, niezgodne z Konstytucją są również przepisy, które nie przewidują górnej granicy czasu stosowania kontroli operacyjnej i tym samym stanowią nadmierną ingerencję państwa w prawa obywatelskie. Ponadto Rzecznik zaskarżył przepisy poszczególnych ustaw w zakresie, w jakim nie przewidują, po zakończeniu kontroli operacyjnej i ustaniu zagrożeń dla prowadzonego postępowania, doręczenia postanowienia sądu w przedmiocie kontroli operacyjnej osobie, wobec której kontrola była stosowana, a w konsekwencji prawa do wniesienia przez tę osobę zażalenia na to postanowienie. W przypadku tak głębokiej ingerencji w prawa i wolności obywatelskie, jaką jest stosowanie czynności operacyjnych, jednostka powinna mieć zagwarantowane skuteczne środki kontroli zasadności i legalności stosowanych przez służby działań, szczególnie w sytuacji, gdy są one prowadzone w sposób niejawny.
W toku postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym derogacji poddano: art. 36c ust. l a oraz art. 36c ust. 14 ustawy o kontroli skarbowej. Wskazana ustawa została uchylona w całości przez art. 159 pkt 1 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej. Zgodnie z art. 260 ustawy powołanej w zdaniu poprzednim weszła ona w życie 1 marca 2017 r. Wobec tego 1 marca 2017 r. derogacji poddano również zaskarżone przepisy: art. 36c ust. l a oraz art. 36c ust. 14 ustawy o kontroli skarbowej. Nowelizacja zmieniła tę część art. 17 ust. 9 ustawy o CBA , która stanowiła przyczynę jego zaskarżenia do Trybunału Konstytucyjnego. Art. 17 ust. 9 ustawy o CBA w zakresie, w jakim został zaskarżony, został wyłączony z porządku prawnego przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Postępowanie w tym zakresie zostało zatem umorzone na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 4 u.o.t.p.TK.
Ustawa zmieniająca z 15 stycznia 2016 r. wprowadziła też zmiany w ustawie o ABW. Analogicznie ustawodawca postąpił w wypadku zakwestionowanego przez RPO art. 31 ust. 7 ustawy o SKW. Biorąc pod uwagę, że przedmiotem kontroli RPO uczynił art. 27 ust. 9 ustawy o ABW oraz art. 31 ust. 7 ustawy o SKW, które zostały zmienione 7 lutego 2016 r. przez ustawę zmieniającą z 15 stycznia 2016 r. (odpowiednio art. 7 oraz art. 10), Trybunał uznał, iż spełniona została przesłanka umorzenia postępowania przewidziana w art. 59 ust. 1 pkt 4 u.o.t.p.TK, gdyż zaskarżone przepisy utraciły moc obowiązującą w zakwestionowanym zakresie. W myśl bowiem art. 67 u.o.t.p.TK Trybunał związany jest granicami wniosku. To znaczy, że Trybunał może orzekać jedynie o zaskarżonych przepisach i w zakresie wskazanych wzorców konstytucyjnych. Trybunał nie może zatem samodzielnie zmieniać złożonych wniosków i orzekać o przepisach innych niż zaskarżone.
Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje stanowisko zajęte w postanowieniu z 23 października 2001 r., sygn. K 4/01 (w którym podkreślił, że „każdy wnioskodawca jest domino causae i ma prawo modyfikowania wniosku w toku postępowania, zgodnie ze swym interesem prawnym. Winien on też śledzić stan prawny i niezwłocznie reagować na jego zmiany”. Tymczasem w przedmiotowej sprawie brak takiej modyfikacji. W zaskarżonym zakresie przepisy zostały zmienione z dniem 7 luty 2016 r., a zatem RPO miał dostatecznie wiele czasu, by zmodyfikować swój wniosek poprzez wskazanie nowego zakresu zaskarżenia - adekwatnego do zmiany stanu prawnego. Brak takiej modyfikacji powoduje konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 4 u.o.t.p.TK.