Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie procedury odwołania sędziego z delegacji.

Obecny kształt mechanizmu odwoływania sędziego z delegacji do innego sądu budzi szereg wątpliwości konstytucyjnych. Decyzja Ministra Sprawiedliwości o odwołaniu sędziego z delegacji nie podlega zaskarżeniu. Ponadto przepisy ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych nie wskazują przesłanek, jakimi powinien kierować się Minister Sprawiedliwości podejmując decyzję o odwołaniu. W ocenie RPO obowiązująca procedura narusza zasadę równowagi władz, niezależności sądów i niezawisłości sędziów, a także prawo sędziego do sądu. Wywołuje również poważne wątpliwości z punktu widzenia wymogów zawartych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka.

Delegowanie sędziego ma zapewnić sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Mechanizm ten może jednak stać się formą kary bądź nacisku na delegowanego sędziego. W praktyce delegowanie sędziego przez Ministra Sprawiedliwości do innego sądu jest efektem wielostronnych uzgodnień. Wymaga też zgody delegowanego sędziego. Natomiast decyzja o odwołaniu sędziego z delegacji została pozostawiona całkowitemu uznaniu Ministra Sprawiedliwości. Stwarza to obawę, że władza wykonawcza może wpływać na skład sądu rozstrzygającego określone sprawy. Nagłe odwołanie sędziego może spowodować opóźnienie w rozpoznaniu określonych spraw, a w konsekwencji np. przedawnienie karalności czynu. Zdaniem RPO należałoby szczegółowo uregulować przesłanki i tryb odwołania sędziego z delegacji. Ponadto sędziowie powinni mieć możliwość wniesienia do sądu środka zaskarżenia na decyzję Ministra Sprawiedliwości o odwołaniu z delegacji. RPO zwraca się o podjęcie odpowiednich zmian legislacyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości w odpowiedzi z 4 marca 2016 r. zgodził się, że rozwiązania prawne dotyczące odwołania sędziego z delegacji mogą budzić pewne wątpliwości. Jednocześnie podkreślił rolę niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów we współtworzeniu skutecznie działającego mechanizmu równoważenia się władz. W ocenie Ministra w pełni uzasadnione pozostaje rozważenie zmian prawnych w zakresie regulacji dotyczących delegacji sędziów do innych sądów. Jednak obecnie nie wydaje się celowe podejmowanie działań legislacyjnych w celu zmiany wybranych przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wobec planowanej szerokiej zmiany regulacji prawnych dotyczących ustroju sądów powszechnych w ramach reformy wymiaru sprawiedliwości, rozważone zostanie także zagadnienie delegacji sędziów do orzekania w innych sądach, przy uwzględnieniu stanowiska prezentowanego przez Rzecznika. Ewentualny projekt ustawy zostanie przedstawiony Rzecznikowi Praw Obywatelskich do zaopiniowania.