Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Wiceprezesa NSA w sprawie informowania stron postępowania o uiszczaniu opłaty za wydanie odpisu wyroku z uzasadnieniem.

Podczas spotkań RPO z organizacjami społecznymi w województwie zachodniopomorskim w listopadzie 2015 r. wskazano na problem niewystarczającego udzielania informacji stronom postępowania sądowoadministracyjnego, wnioskującym o wydanie odpisu wyroku oddalającego skargę z uzasadnieniem. Jak wynika z uzyskanych informacji oraz analizy orzecznictwa i praktyki sądowej, sądy administracyjne nie informują stron, że brak uiszczenia opłaty kancelaryjnej nie wpłynie negatywnie na załatwienie wniosku o wydanie odpisu orzeczenia. Osoby, które nie są w stanie dokonać opłaty są przekonane, że nieopłacony wniosek zostanie pozostawiony bez rozpoznania, co uniemożliwi im zaskarżenie wyroku sądu pierwszej instancji do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zainteresowani nie wiedzą też o możliwości umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty opłaty kancelaryjnej. Ponadto sądy nie zawsze uprzedzają strony, iż zaniechanie wniesienia opłaty spowoduje ściągnięcie jej w trybie egzekucji sądowej. RPO prosi o ocenę możliwości zmiany opisanej praktyki sądowej. Udzielanie dodatkowych pouczeń i wskazówek o skutkach niewniesienia opłaty kancelaryjnej, a także możliwości skorzystania z ulg w uiszczeniu tej opłaty, korzystnie wpłynęłoby na sytuację osób o niskich dochodach oraz znajdujących się w trudnej sytuacji majątkowej lub rodzinnej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Wiceprezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w piśmie z 2 marca 2016 r. wyjaśnił, że strona postępowania, która wnioskuje o wydanie odpisu oddalającego skargę wyroku wraz z uzasadnieniem, wie z treści zawiadomienia o rozprawie, że zgłoszenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku stanowi warunek zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji. Strona informowana jest także o tym, że za odpis orzeczenia z uzasadnieniem pobierana jest opłata kancelaryjna w kwocie 100 zł. Pouczenia są ponownie komunikowane na rozprawie przez przewodniczącego składu orzekającego. Brak pouczenia stron, że w przypadku niewniesienia opłaty żądany odpis zostanie im doręczony, nie ma znaczenia procesowego. Strony są natomiast wyraźnie informowane o skutkach nieuregulowania należności.
Wiceprezes NSA potwierdził, że druki formularzy stosowanych w sądach administracyjnych nie zawierają informacji o możliwości złożenia przez stronę postępowania sądowoadministracyjnego wniosku o umorzenie, odroczenie lub rozłożenie na raty opłaty kancelaryjnej od wniosku o wydanie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Uznano bowiem, że istotniejsze jest poinformowanie strony o możliwości uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych w ramach prawa pomocy. Strona jest informowana o możliwości skorzystania z prawa pomocy m.in. przy wezwaniu do uiszczenia wpisu od skargi, a więc na bardzo wczesnym etapie sprawy.