Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ochrony dzieci przed niedożywieniem.

Niedożywienie dzieci jest jednym z poważniejszych problemów społecznych. Pomoc państwa w dożywianiu dzieci, realizowana od 2014 roku w ramach wieloletniego programu wspierania finansowego gmin, niestety nie trafia do wszystkich potrzebujących. Dożywianiem objętych jest około 13 % uczniów między 6 a 18 rokiem życia. Dzieje się tak, mimo że na ten cel przeznaczane są znaczące nakłady finansowe. Powodem ograniczeń w korzystaniu przez dzieci z prawa do bezpłatnego posiłku są niewłaściwe kryteria udzielania pomocy oraz zbyt sformalizowane procedury. Problemem jest także obniżanie standardu wsparcia poprzez zmianę definicji dożywiania, która nie musi obecnie oznaczać pełnowartościowego obiadu, a jedynie posiłek. Obecnie dożywianie traktowane jest jako doraźna pomoc socjalna. Zdaniem ekspertów powinno być elementem wspierania rozwoju dziecka. Dlatego lepszym rozwiązaniem byłoby, w ocenie Rzecznika, wprowadzenie programu dożywiania o charakterze powszechnym, dla wszystkich uczniów. RPO prosi o przedstawienie stanowiska w tej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 12 lutego 2016 r. wskazało, że dożywianie dzieci oraz udzielenie pomocy w formie posiłku jest zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym, określonym przepisami ustawy o pomocy społecznej. Natomiast ustanowiony w drodze uchwały Nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013 r. wieloletni program wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania umożliwia uzyskanie określonych środków finansowych z budżetu państwa na wsparcie realizacji zadań własnych gminy do roku 2020. Udział gmin w realizacji programu wieloletniego, a więc w otrzymywaniu dofinansowania, jest dobrowolny.
Obecnie, jak i w poprzednim stanie prawnym, uzyskanie pomocy jest uzależnione od podwyższonego do 150% kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej (951 zł dla osoby samotnie gospodarującej i 771 zł na osobę w rodzinie). Dyrektor szkoły może udzielić pomocy głodnemu dziecku, jeśli wyraża ono chęć zjedzenia posiłku, bez konieczności ustalania sytuacji dziecka w drodze rodzinnego wywiadu środowiskowego.
W treści programu użyto wyrazu „posiłek” analogicznie jak w ustawie o pomocy społecznej. Nie oznacza to jednak, że zmieniono definicję udzielenia pomocy w dożywianiu. W ramach programu może być opłacony jeden posiłek, np. obiad składający się z dwóch lub trzech dań wydawanych w odstępie czasowym.
Jak wynika ze „Sprawozdania z realizacji programu za lata 2010-2013”, przyjętego na 84. posiedzeniu Sejmu RP VII kadencji, średniorocznie z pomocy skorzystało 1.048.316 dzieci do 7 roku życia oraz uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej. W roku 2014 formami pomocy wynikającymi z programu objęto 939.030 dzieci do czasu podjęcia nauki w szkole podstawowej i do czasu ukończenia nauki w szkole ponadgimnazjalnej.
Jednocześnie Ministerstwo poinformowało, że w resorcie rodziny, pracy i polityki społecznej trwają prace merytoryczne nad przygotowaniem nowego rozwiązania w zakresie udzielania pomocy w formie dożywiania.