Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie ochrony praw osób mieszkających w pobliżu farm wiatrowych.

Do Biura RPO napływa coraz więcej skarg zaniepokojonych obywateli skarżących się na pogorszenie stanu zdrowia wywołane oddziaływaniem turbin wiatrowych, jak też na procedury lokalizowania i budowy farm wiatrowych. Obawy dotyczące bezpiecznego sytuowania elektrowni wiatrowych są też zgłaszane Rzecznikowi osobiście podczas spotkań z mieszkańcami odwiedzanych przez niego miejscowości. O poprawę bezpieczeństwa obywateli i środowiska oraz kontroli i partycypacji społecznej związanej z lokalizacją elektrowni wiatrowych zabiegała także poprzedniczka obecnego Rzecznika Praw Obywatelskich, prof. Irena Lipowicz.

Obecny stan prawny w omawianej dziedzinie zdaje się nie realizować w sposób dostateczny konstytucyjnego wymogu ochrony środowiska, ochrony zdrowia i życia.

Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie sygnalizuje potrzebę podjęcia inicjatywy legislacyjnej, w wyniku której sytuowanie elektrowni wiatrowych ograniczy konflikty społeczne i utwierdzi lokalne społeczności oraz opinię publiczną w przekonaniu, że prawo obowiązujące w tej materii chroni środowisko, w tym zdrowie ludzi przed negatywnym oddziaływaniem tego rodzaju urządzeń, w szczególności przed hałasem czy infradźwiękami. Nadal bowiem brakuje instrumentów prawnych, za pomocą których właściwe instytucje badałyby faktyczny wpływ oddziaływania farm wiatrowych na środowisko, zarówno na etapie poprzedzającym realizację inwestycji, jak i na etapie jej eksploatacji.

Kolejną kwestią wymagającą szczegółowej analizy jest udział zainteresowanych mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących lokalizacji farm wiatrowych. Pomimo usytuowania inwestycji blisko sąsiednich nieruchomości, ich właściciele nie są traktowani jak strona postępowań. Często dowiadują się o inwestycji w momencie rozpoczęcia prac budowlanych. Pojawiają się w związku z tym wątpliwości, czy polskie prawo spełnia wymogi wynikające z norm międzynarodowych i prawa UE.

Również Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie proces powstawania lądowych farm wiatrowych w Polsce. Wskazała m.in., że organy administracji publicznej nie w pełni przestrzegały ograniczeń związanych z lokalizacją i budową farm wiatrowych. Władze gmin natomiast decydowały o lokalizacji farm wiatrowych ignorując społeczne sprzeciwy. Niestety, zalecenia i postulaty wynikające z informacji o wynikach kontroli NIK, m. in. dotyczące odpowiednich zmian przepisów, dotychczas nie zostały zrealizowane.

RPO wyraził nadzieję, że Minister Infrastruktury i Budownictwa, Minister Zdrowia oraz Minister Środowiska wspólnie wypracują stanowisko w sprawie wprowadzenia skutecznych norm ochronnych, gwarantujących poszanowanie zdrowia ludzi mieszkających w sąsiedztwie farm wiatrowych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia podkreślił w odpowiedzi, która wpłynęła do Biura RPO w dniu 29 lutego 2016 r., że podjęcie działań legislacyjnych,które określiłyby dopuszczalne poziomy infradźwięków bezpiecznych dla zdrowia ludzi w środowisku ich przebywania, wymaga dogłębnej analizy. Poinformował również, że w dniu 19 lutego 2016 r. do Sejmu RP wpłynął poselski projekt ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. W projekcie ustawy określono m.in. warunki lokalizacji zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie elektrowni wiatrowych, wprowadzono obowiązek uzyskania przez inwestora decyzji o pozwoleniu na użytkowanie oraz decyzji zezwalającej na eksploatację i objęcie elektrowni wiatrowych dozorem technicznym. Zaproponowano także, aby odległość pomiędzy elektrownią wiatrową a zabudowaniami mieszkalnymi oraz obszarami szczególnie cennymi przyrodniczo, była równa lub większa dziesięciokrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej.