Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie umożliwienia składania pozwów zbiorowych w sprawach z zakresu prawa pracy.

Rzecznik Praw Obywatelskich postuluje rozszerzenie postępowania grupowego o sprawy z zakresu prawa pracy. W sporach pracowniczych bardzo często występuje bariera ekonomiczna, uniemożliwiająca samodzielne dochodzenie przez pracowników swoich praw. Umożliwienie pracownikom składania pozwów zbiorowych byłoby korzystne zwłaszcza w takich sprawach jak zwolnienia grupowe czy wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.

Wbrew pierwotnym założeniom, ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przyjęła w swoim ostatecznym kształcie ograniczony przedmiotowo zakres. Znajduje ona bowiem zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Ograniczenie zakresu przedmiotowego postępowania grupowego miało przyczynić się do przeciwdziałania nadużywaniu instytucji pozwów zbiorowych w praktyce. Zdaniem Rzecznika istnieją mechanizmy pozwalające na ochronę przed nadużywaniem instytucji pozwów zbiorowych w sprawach pracowniczych. Pracodawcy mieliby możliwość pełnej oceny zasadności roszczeń, a także szansę zawarcia we wstępnej fazie ugody z pracownikami. Ponadto celem przewidzianej w ustawie kaucji jest ochrona interesu strony pozwanej.

Z odpowiedzi Ministra Rozwoju na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 23 grudnia 2015 r. w sprawie niskiej skuteczności rozwiązań ustawowych dotyczących dochodzenia przez konsumentów roszczeń w postępowaniu grupowym wynikało, że prowadzony jest obecnie przegląd rozwiązań prawnych w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 19 kwietnia 2016 r. wyjaśnił, że objęcie spraw pracowniczych ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym budzi pewne wątpliwości. Dodał jednocześnie, że kwestia poruszona przez Rzecznika jest złożona, dlatego wymaga szerszej analizy i dyskusji. Ponadto – w ocenie Sekretarza Stanu - zasadne jest zwrócenie się o opinię także do Ministra Sprawiedliwości, z uwagi na fakt, że postulat Rzecznika dotyczy procedury cywilnej.
Biorąc pod uwagę charakter naruszeń pracodawcy w zakresie spraw pracowniczych, spełnienie przesłanek zawartych w ustawie (tj. wystąpienie jednorodności roszczenia co najmniej 10 pracowników) mogłoby zaistnieć w niewielu przypadkach. Stosunki pracy są bardzo zindywidualizowane pod względem prawnym. Z praktyki sądowej wynika zaś, że w sytuacji, gdy występuje tożsamość podstawy faktycznej i prawnej w sprawach z zakresu prawa pracy, sądy i tak łączą je do rozpoznania w jednym postępowaniu.
Trudno też oszacować, czy koszty poniesione w związku z dochodzeniem roszczeń pracowniczych w pozwie grupowym byłyby niższe, aniżeli w tradycyjnym postępowaniu sądowym.
Sekretarz Stanu podzielił opinię, że ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym dałaby szansę zawarcia przez pracodawcę we wstępnej fazie ugody z pracownikami. Jednak taką możliwość stwarza już obecnie kodeks pracy. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą. Możliwość polubownego załatwienia sporu istnieje także w każdym stadium procesu cywilnego, aż do rozstrzygnięcia sprawy przez sąd drugiej instancji (art. 10 kodeksu postępowania cywilnego).