Wystąpienie do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w sprawie ochrony danych osobowych w związku z realizacją programu Rodzina 500 plus z dnia 2016-03-30.
Wystąpienie do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w sprawie ochrony danych osobowych w związku z realizacją programu Rodzina 500 plus.
Rzecznik Praw Obywatelskich z satysfakcją odnotowuje przyjmowanie przez państwo rozwiązań prawnych i finansowych, które stanowią wsparcie dla rodzin. Niektóre rozwiązania przyjęte w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, wprowadzającej program Rodzina 500 plus, budzą jednak wątpliwości z punktu widzenia ochrony prywatności i danych osobowych. Dlatego Rzecznik zwrócił się do GIODO z prośbą o przedstawienie aktualnego stanowiska w tej sprawie.
Zastrzeżenia dotyczą przede wszystkim regulacji przyjętych w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, które wprowadzają istotne zmiany dla całego systemu ochrony danych osobowych. Chodzi tu o przepisy dodane do ustawy o ochronie danych osobowych, dotyczące podmiotów publicznych będących współadministratorami danych. Podmioty te mogą przetwarzać dane osobowe bez zawierania umów z administratorem. Zdaniem Rzecznika rozwiązania te mogą być niezgodne z prawem unijnym.
W ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci znajdują się także inne przepisy budzące wątpliwości z punktu widzenia prawa do prywatności, m.in. wprowadzające otwarty katalog danych zawarty we wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego.
Kolejne wątpliwości wiążą się z koniecznością rejestrowania przez gminy zbiorów danych u GIODO. Niektóre dane zawarte w dokumentach dołączonych do wniosku osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze mogą być uznane za dane wrażliwe, jak chociażby zaświadczenie o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka czy prawomocne orzeczenie sądu orzekające rozwód lub separację. Przetwarzanie danych wrażliwych przed zarejestrowaniem zbioru danych nie jest dopuszczalne.
Następnie, podczas obrad Stałego Komitetu Rady Ministrów, do projektu ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci został dodany art. 38, który zmienia przepisy ustawy o ochronie danych osobowych. Zmiana nie tylko nie została skonsultowana z GIODO, ale nigdy nie został on nawet o tej zmianie formalnie poinformowany. Opinia w tej sprawie została zaprezentowana m.in. w piśmie GIODO z dnia 9 lutego 2016 r. do Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu, które zostało opublikowane na stronie internetowej GIODO.
Dodatkowo, GIODO ma zastrzeżenia wobec niewystarczającego uregulowania w ustawie kwestii wykorzystywania systemów teleinformatycznych banków do składania wniosków o przyznanie świadczenia wychowawczego.
Odnosząc się do kwestii konieczności zgłaszania do GIODO zbiorów danych do rejestracji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych stwierdziła, że w tej sprawie ma zastosowanie art. 46 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych.
W zbiorach danych osobowych tworzonych w związku z realizacją Programu Rodzina 500 plus znajdują się m.in. informacje dotyczące orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności, które należą do kategorii tzw. danych osobowych wrażliwych. Dlatego można je przetwarzać dopiero po zarejestrowaniu przez GIODO zbioru, który te dane zawiera. Obowiązek ten wynika wprost z ustawy o ochronie danych osobowych. Zgodnie z jej przepisami administrator tzw. wrażliwych danych osobowych (m.in. o stanie zdrowia) może rozpocząć ich przetwarzanie w zbiorze po jego zarejestrowaniu, chyba że ustawa zwalnia go z tego obowiązku, co nie ma miejsca w opisywanym przypadku.
Postulaty Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych dotyczące zmiany przepisów ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci – sygnalizowane w toku procesu legislacyjnego - są nadal aktualne.