Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie szerszego wykorzystania systemu dozoru elektronicznego wobec osób skazywanych za niealimentację.

We wspólnym wystąpieniu Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka zwrócili się do Ministra Sprawiedliwości, Prokuratora Generalnego z postulatem szerszego wykorzystania Systemu Dozoru Elektronicznego wobec osób skazywanych za niealimentację. Rzecznicy podkreślają, że problem dotyczy około 190 tys. osób uchylających się od płacenia alimentów, a łączna kwota zadłużenia alimentacyjnego wynosi 6,8 mld zł.

Zasadniczym celem obowiązku alimentacyjnego jest zapewnienie osobom uprawnionym niezbędnej pomocy materialnej. Realizacji tego celu nie sprzyja umieszczanie osób niepłacących alimentów w warunkach izolacji więziennej, zwłaszcza, że zatrudnionych jest tylko 29% spośród osadzonych mających zobowiązania alimentacyjne. Problem ten od lat pozostaje nierozwiązany.

Rzecznicy przedstawili postulat odpowiedniej zmiany przepisów kodeksu karnego wykonawczego, która umożliwi odbywanie przez skazanego za niealimentację całej kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego, w sytuacji nałożenia na niego przez sąd obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej. Rozwiązanie to mogłoby przyczynić się do zabezpieczenia potrzeb osób uprawnionych do alimentów. Obecnie przestępstwo niealimentacji zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 2, podczas gdy w Systemie Dozoru Elektronicznego można odbywać karę pozbawienia wolności orzeczoną do roku.

Ponadto Rzecznicy zwrócili się o przedstawienie informacji na temat powołania przez Prezesa Rady Ministrów, zgodnie z postulatem Ministra Sprawiedliwości, zespołu międzyresortowego, którego zadaniem ma być wypracowanie rozwiązań przeciwdziałających zjawisku nie alimentacji, a także prac zespołu roboczego zajmującego się w Ministerstwie Sprawiedliwości problematyką zatrudnienia osób pozbawionych wolności.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 30 maja 2016 r. wskazał, że postulowana zmiana przepisów wydaje się niezasadna. Przede wszystkim brak jest uzasadnienia dla umożliwienia jednej grupie skazanych tj. skazanym za niealimentację, skorzystania z możliwości odbywania kary w Systemie Dozoru Elektronicznego niezależnie od przyjętej granicy wymiaru kary do 1 roku. Wątpliwe wydaje się, aby odbywanie kary w tym systemie zagwarantowało automatycznie poprawę skuteczności realizowania przez skazanych obowiązku łożenia na utrzymanie innych osób. Nieuzasadniona jest również nowelizacja art. 209 k.k. (przestępstwo niealimentacji) i obniżenie zagrożenia wymiaru kary pozbawienia wolności do 1 roku, aby umożliwić teoretycznie wszystkim skazanym z tego przepisu odbywanie kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego.
Zespół roboczy, który zajmował się problematyką zatrudniania osób pozbawionych wolności wypracował już wstępne rozwiązania, na podstawie których prowadzone są prace legislacyjne nad dwoma projektami ustaw tj. o zmianie ustawy – kodeks karny wykonawczy oraz o zmianie ustawy o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności. Projekty te znajdują się przed konsultacjami wewnętrznymi.
Minister Sprawiedliwości nie uzyskał dotychczas informacji o powołaniu przez Prezesa Rady Ministrów międzyresortowego zespołu do wypracowania kompleksowych rozwiązań przeciwdziałających zjawisku niealimentacji. W oczekiwaniu na jego powołanie, w Ministerstwie Sprawiedliwości trwają zaawansowane prace zespołu do spraw opracowania projektu ustawy o komornikach sądowych oraz projektu ustawy o kosztach egzekucyjnych. Celem zespołu jest wypracowanie rozwiązań, które poprawią skuteczność egzekucji, a więc także egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Szczególne znaczenie z punktu widzenia egzekucji alimentów mają propozycje dotyczące poprawy efektywności nadzoru nad działalnością komorników sądowych.