Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie sporządzania opinii w sprawach rodzinnych przez opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów z dnia 2016-05-16.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie sporządzania opinii w sprawach rodzinnych przez opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów.
Zamiast rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych pojawiły się opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów, działające w sądach okręgowych pod nadzorem Ministra Sprawiedliwości. Nowa ustawa o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów nie określa jednak organizacji ani metod pracy tych zespołów. Budzi to niepokój obywateli, którzy zgłaszają się do Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z problemami powstającymi w toku postępowań sądowych w sprawach rodzinnych. W skargach pojawia się też zarzut zbyt długiego oczekiwania na badanie oraz sporządzenie opinii, co w efekcie prowadzi do przewlekłości postępowania sądowego. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Ministra Sprawiedliwości z pytaniem o aktualny stan prac nad zarządzeniem w sprawie standardów metodologii opiniowania dla zespołów specjalistów, a także o zbadanie w ramach nadzoru, czy utworzenie opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów pomogło skrócić czas oczekiwania na opinię. Ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów zobowiązała zespoły do stosowania nowych przepisów wykonawczych, których wydanie ustawodawca powierzył Ministrowi Sprawiedliwości. Dotychczas w obrocie prawnym znalazło się jedynie rozporządzenie w sprawie trybu i sposobu sprawowania nadzoru nad opiniodawczymi zespołami sądowych specjalistów. Zdaniem Rzecznika brak regulacji standardów przeprowadzania dowodu z opinii zespołu sądowych specjalistów budzi wątpliwości z punktu widzenia realizacji zasady ochrony prawnej życia rodzinnego, wynikającej z Konstytucji.Ochrona życia rodzinnego wzmocniona jest także postanowieniami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Polscy obywatele często kierują skargi do Trybunału w Strasburgu dotyczące właśnie ochrony życia rodzinnego. W niedawnej sprawie K.J. przeciwko Polsce (wniosek Nr 30813/14, wyrok z 1 marca 2016 r.) opinia z badania rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego była dokładnie analizowana przez Trybunał i stanowiła istotną część argumentacji, w połączeniu z uznanym za słuszny zarzutem zbyt długiego trwania postępowania.
W dniu 1 lutego 2016 r. Minister Sprawiedliwości wydał zarządzenie w sprawie ustalenia standardów metodologii opiniowania w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów. Zgodnie ze standardami stanowiącymi załącznik do zarządzenia, termin sporządzenia opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, zakreśla organ zlecający. W sytuacji gdy brak jest zakreślonego przez organ zlecający terminu, zespół badający powinien sporządzić opinię niezwłocznie w każdej kategorii spraw, nie później niż w terminie 14 dni od dnia zakończenia badania.
Na efektywność pracy opiniodawczej zespołów mają wpływ obecnie niedobory kadrowe i rotacja pracowników z uwagi na zmiany dotyczące ich statusu zawodowego. Istotnym czynnikiem, który wpływa na terminowość realizacji zleceń sądowych jest także niestawiennictwo osób badanych. Kwestia ta jest również monitorowana przez resort sprawiedliwości. Precyzyjne określenie wpływu nowych regulacji będzie możliwe po uzupełnieniu niedoborów kadrowych, najwcześniej w I kwartale 2017 roku.