Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie uregulowania kompetencji komornika w zakresie wzywania do stawiennictwa stron postępowania egzekucyjnego.

Na tle spraw badanych przez Rzecznika ujawnił się problem uprawnień komornika w trakcie prowadzenia cywilnego postępowania egzekucyjnego. Częstą praktyką organu egzekucyjnego jest karanie grzywną w wysokości 2000 złotych tej ze stron postępowania, która nie stawiła się na wezwanie do kancelarii komornika w celu złożenia wyjaśnień. Jest to działanie nieprawidłowe, ponieważ przepisy wyraźnie określają, że kara pieniężna dotyczy jedynie odmowy złożenia wyjaśnień, a nie samego niestawiennictwa. Rygor grzywny nie jest jedynym stosowanym przez komorników. W analizowanych przez Rzecznika sprawach organ egzekucyjny informował dłużnika, że w razie niezastosowania się do wezwania zarządzi komisyjne otwarcie i przeszukanie mieszkania z udziałem asysty policji i ślusarza oraz dodatkowo obciąży dłużnika kosztami postępowania. Czynności te mogą być wdrożone dopiero w dalszym etapie postępowania egzekucyjnego, po wyczerpaniu innych mniej restrykcyjnych czynności, w wypadku gdy dłużnik nie zapewnia dostępu do rzeczy ruchomych bądź utrudnia dokonanie opisu i oszacowania nieruchomości. W ocenie Rzecznika przedstawione powyżej działania komorników naruszają konstytucyjną zasadę legalizmu, ponieważ komornik jako organ egzekucyjny może działać tylko na podstawie ustawy. Rzecznik dostrzega konieczność współdziałania stron z organem egzekucyjnym, lecz zwraca również uwagę, że nie może to się wiązać z działaniami komornika niezgodnymi z prawem oraz stosowaniem nieproporcjonalnych rygorów wobec dłużnika. Dlatego celowe wydaje się wprowadzenie takiej regulacji, która będzie przewidywała obowiązek stawiennictwa stron na wezwanie komornika oraz ewentualnie rygor związany z niezastosowaniem się do takiego wezwania. Rzecznik zwrócił się o zajęcie stanowiska w tej sprawie.