Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej orzekania środków zabezpieczających z dnia 2016-09-09.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej orzekania środków zabezpieczających
Rzecznik zgłosił udział w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej i przedstawił następujące stanowisko: art. 93b § 3 k.k. oraz art. 93g § 3 k.k., w zakresie, w jakim nakładają na sąd obowiązek określenia stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego, który sprawca może popełnić oraz prawdopodobieństwa jego popełnienia w przyszłości, są niezgodne z fundamentalną zasadą prawa karnego, mającą swe umocowanie w Konstytucji i przewidującą, że odpowiedzialności karnej podlega osoba, która popełniła czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Kwestionowane przepisy naruszają także zasady wynikające z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, a mianowicie: zasadę zaufania obywatela do państwa, zasadę dostatecznej określoności oraz zasadę poprawnej legislacji.
Środki zabezpieczające ingerują w sposób szczególny w prawa i wolności obywatelskie. Ustawodawca w przepisach o środkach zabezpieczających, a zwłaszcza w normach wynikających z zaskarżonych przepisów, nałożył na sądy obowiązek tzw. typowania na przestępcę, czyli określenia stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego, który sprawca może popełnić oraz prawdopodobieństwa jego popełnienia w przyszłości. Oznacza to, że ocena sądu ma dotyczyć nie czynu popełnionego przez sprawcę, ale prognozowanego czynu zabronionego, który nie wiadomo czy w ogóle zostanie popełniony. Wprowadzenie takiego wymogu przy niejednoznacznych przesłankach może stanowić poważne zagrożenie dla wolności i praw człowieka.
Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu skargi konstytucyjnej o zbadanie zgodności art. 93b § 3 zdanie pierwsze i art. 93g § 3 ustawy - Kodeks kamy z art. 2, art. 31 ust. 3. art. 42 ust. 1 i art. 47 Konstytucji postanowił umorzyć postępowanie.
W piśmie z 9 września 2016 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił swój udział w postępowaniu oraz wniósł o stwierdzenie, że art. 93b § 3 k.k. w zakresie, w jakim nakłada na sąd obowiązek określenia stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego, który sprawca może popełnić i prawdopodobieństwa jego popełnienia w przyszłości, oraz art. 93g § 3 k.k. w zakresie, w jakim nakłada na sąd obowiązek określenia prawdopodobieństwa popełnienia w przyszłości czynu, o którym mowa w tym przepisie, są niezgodne z art. 42 ust. 1, art. 47, art. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 30 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że wyjaśnienia skarżącego dotyczące niekonstytucyjności art. 93b § 3 zdania pierwszego i art. 93g § 3 k.k. są niewystarczające. Skarżący nie wyjaśnił, dlaczego obowiązujące przepisy naruszają wskazane w skardze wzorce kontroli. W szczególności nie wskazał, dlaczego wynikające z zakwestionowanych przepisów środki zabezpieczające traktuje jako karę za czyn zabroniony. Wywody skarżącego odnosiły się w znacznej mierze do sposobu orzekania w jego sprawie, a nie do treści wskazanych przepisów. Skarżący postulował o „zastosowanie innego środka, nakładającego mniejsze ograniczenia na prawa i wolności”, ignorując fakt, że postępowanie przed Trybunałem w sprawie skargi konstytucyjnej nie ma charakteru kolejnej instancji sądowej w sprawie. Trybunał Konstytucyjny jest bowiem „sądem prawa”, nie zaś „sądem faktów”. Zgodnie z art. 79 Konstytucji, przedmiotem skargi może być jedynie naruszenie przez przepis (będący podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia) praw i wolności konstytucyjnie chronionych, nie może nim być natomiast samo rozstrzygnięcie. Wobec powyższego, w ocenie TK wydanie wyroku dotyczącego zgodności z Konstytucją art. 93b § 3 zdania pierwszego i art. 93g § 3 k.k. było niedopuszczalne, a postępowanie należało umorzyć na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK.