Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie opóźnień w obsadzaniu stanowisk sędziowskich.

W stanowisku wydanym w dniu 14 października 2016 r. Krajowa Rada Sądownictwa (dalej: KRS) zwróciła uwagę, że obecna praktyka Ministra Sprawiedliwości dotycząca zwłoki w obwieszczaniu informacji o wolnych stanowiskach sędziowskich jest sprzeczna z podstawowymi zasadami ustrojowymi i narusza terminy określone w ustawie z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych.

KRS wskazała, że na skutek zaniechania przez Ministra Sprawiedliwości obwieszczania o wolnych stanowiskach sędziowskich, nieobsadzonych pozostaje obecnie ponad dwieście sędziowskich etatów orzeczniczych. Kontynuowanie tego rodzaju działań może doprowadzić do zwiększenia liczby nieobsadzonych stanowisk sędziowskich i w konsekwencji do przewlekłości postępowań prowadzonych przed sądami powszechnymi.

Zgodnie z art. 20a § 2 P.u.s.p. Minister Sprawiedliwości w terminie nie dłuższym niż trzydzieści dni od dnia otrzymania zawiadomienia prezesa sądu apelacyjnego o zwolnieniu się stanowiska sędziego, przydziela stanowisko do danego albo innego sądu albo stanowisko znosi. Z kolei z § 4 tego przepisu wynika obowiązek niezwłocznego obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Ministra Sprawiedliwości informacji o wolnych stanowiskach sędziowskich. Ustawodawca nie pozostawił więc decyzji o obwieszczeniu w Monitorze informacji o wolnych stanowiskach sędziowskich swobodnemu uznaniu Ministra Sprawiedliwości.

Ponadto, zdaniem KRS, Minister Sprawiedliwości pozostaje również w zwłoce jeśli chodzi o powoływanie prezesów sądów apelacyjnych i sądów okręgowych. P.u.s.p. nie dopuszcza natomiast możliwości wstrzymania powołania prezesa sądu ponad ustawowy termin, który wynosi 6 miesięcy.

Sprawne obsadzanie zwolnionych stanowisk sędziowskich ma wpływ na efektywne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości oraz realizację konstytucyjnego prawa do sądu. W związku z tym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o udzielenie informacji na temat przyczyny nie obwieszczenia do chwili obecnej w „Monitorze Polskim” informacji o wolnych stanowiskach sędziowskich. Ponadto o ustosunkowanie się do informacji KRS dotyczących opóźnień w powołaniu prezesów sądów apelacyjnych i sądów okręgowych.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 24 lutego 2017 r. wyjaśnił, że Minister Sprawiedliwości dokonuje przydziału stanowisk sędziowskich z dochowaniem terminu określonego w art. 20a § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej „usp”). Jednocześnie podkreślił, że właściwa wykładnia art. 20a § 4 usp powinna uwzględniać, że termin „niezwłocznie” nie jest tożsamy z terminem „natychmiast”, lecz oznacza termin realny, zakładający okoliczności miejsca i czasu, do których w wypadku omawianej materii, należy bezsprzecznie nieodzowna potrzeba reformy ustrojowo-organizacyjnej sądownictwa powszechnego, w tym zmiany modelu obsadzania stanowisk asesorskich w taki sposób, aby gwarantował szybki dopływ do sądownictwa powszechnego wysoko wykwalifikowanej kadry orzeczniczej, na której kształcenie zawodowe ponoszone są znaczne nakłady ze środków publicznych. Podsekretarz Stanu zauważył także, że liczba nieobsadzonych stanowisk sędziowskich wobec ponad 10.000 dostępnych etatów sędziowskich w sądownictwie powszechnym pozostaje w granicach odnotowywanego od wielu lat średniorocznego braku obsady na tych stanowiskach, wynikającego w przeważającym stopniu z uwarunkowań obowiązującej procedury nominacyjnej. Nie można zatem przyjąć, aby sytuacja ta mogła mieć realny wpływ na sprawność sądownictwa powszechnego i prowadziła do przewlekłości prowadzonych postępowań. Nieuzasadniona jest również sugestia o zwłoce w powoływaniu przez Ministra Sprawiedliwości prezesów sądów apelacyjnych i sądów okręgowych, gdyż na łączną liczbę 21 sądów apelacyjnych i okręgowych, w których w 2016 r. upłynęła kadencja prezesów, jedynie w dwóch przypadkach doszło do powołania do ww. funkcji administracyjnej po upływie terminu, o którym mowa w art. 22b usp.