Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej w sprawie dostępu do edukacji osób z niepełnosprawnością w stopniu głębokim.

Rzecznik wyraził uznanie dla podjętych przez Ministerstwo działań i zapowiedzi prac w tym zakresie. Niemniej jednak przywołane w odpowiedzi na poprzednie wystąpienie przepisy prawa nie wystarczają w ocenie Rzecznika do stwierdzenia, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim rzeczywiście mają dostęp do powszechnego systemu edukacji w najwyższym możliwym wymiarze. Działania podejmowanie wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim skupiają się bowiem na wspomaganiu ich ogólnego rozwoju i niezależności, zaś zdobywanie przez nich wiedzy czy kształcenie są marginalizowane i nie funkcjonują w praktyce. Należy rozważyć możliwość wprowadzenia obowiązku opracowania dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim odpowiedniej podstawy programowej lub ramowego programu nauczania w poszczególnych latach, niekoniecznie tożsamych z wymogami stawianymi w podstawach programowych kształcenia ogólnego.

Kolejną dyskusyjną kwestią jest fakt, iż obowiązujące przepisy prawa nie określają kryteriów dokonywania podziału uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. Celowe wydaje się wprowadzenie odpowiednich regulacji, które pozwolą uniknąć sytuacji, obecnie powszechnej, iż w jednej grupie znajdują się osoby w bardzo zróżnicowanym wieku (nawet od 3 do 25 lat).

Rzecznik zwrócił się do Sekretarz o ustosunkowanie się do wyszczególnionych problemów, które w ocenie Rzecznika wymagają ponownego przeanalizowania.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej w piśmie z 29 grudnia 2016 r. nie zgodziła się z oceną Rzecznika, iż określenie w przepisach prawa celu zajęć rewalidacyjno-wychowawczych jako wspomagania rozwoju dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, rozwijania zainteresowania otoczeniem oraz rozwijania samodzielności w funkcjonowaniu w codziennym życiu, stosownie do ich możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych, sugeruje przewagę oddziaływań opiekuńczych nad rozwojowymi. Sekretarz Stanu podkreśliła, że udział w ww. zajęciach umożliwia dziecku nabycie podstawowej wiedzy i umiejętności. Zajęcia te obejmują obszary oddziaływań mające zdecydowanie charakter edukacyjny, jak np.: naukę celowego działania dostosowanego do wieku, możliwości i zainteresowań uczestnika zajęć, wdrażanie do osiągania optymalnego poziomu samodzielności w podstawowych sferach życia, rozwijanie zainteresowania otoczeniem, naukę rozumienia zachodzących w nim zjawisk, kształtowanie umiejętności funkcjonowania w otoczeniu czy też kształtowanie umiejętności współżycia w grupie. Ponadto resort nie widzi konieczności opracowania dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim podstawy programowej lub ramowego programu nauczania. Zakres treści nauczania i wychowania w kształceniu uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym musi bowiem odpowiadać indywidualnym potrzebom edukacyjnym i aktualnym możliwościom psychofizycznym danego ucznia. Na koniec Sekretarz Stanu, odnosząc się do kwestii wprowadzenia regulacji prawnych określających szczegółowe kryteria dokonywania podziału uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych na grupy, wyjaśniła, że regulacje prawne wskazujące na organizację tych zajęć przez dyrektora jednostki systemu oświaty w porozumieniu z rodzicami, stanowią rozwiązanie elastyczne, umożliwiające zastosowanie także kryterium wiekowego.