Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Finansów oraz Marszałka Senatu w sprawie niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego kwoty wolnej od podatku.

Rzecznik wyraził swoje zaniepokojenie niewykonaniem wyroku TK z dnia 28 października 2015 r. w sprawie kwoty wolnej od podatku oraz uchwaleniem w dniu 15 listopada 2016 r. przez Sejm ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw.

W przywołanym orzeczeniu Trybunał orzekł, że art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie, w jakim nie przewiduje mechanizmu korygowania kwoty zmniejszającej podatek, gwarantującego co najmniej minimum egzystencji, jest niezgodny z Konstytucją.

We wcześniejszym wystąpieniu do Ministra Finansów Rzecznik wskazał, że wykonanie wyroku TK powinno nastąpić najpóźniej z dniem 30 listopada 2016 r., nie tylko z uwagi na utratę mocy obowiązującego przepisu, lecz również obowiązek dokonywania zmian w prawie podatkowym z uwzględnieniem odpowiedniego vacatio legis oraz poszanowania gwarancji obywateli do przejrzystego, jednoznacznego i pewnego prawa. Tymczasem w dniu 15 listopada br. Sejm uchwalił ustawę nowelizującą, która nie tylko nie stanowi wykonania rzeczonego wyroku Trybunału, lecz przede wszystkim wprowadza do porządku prawnego przepis prawny stanowiący powtórzenie normy prawnej uznanej już uprzednio za niekonstytucyjną.

Nieuwzględnienie przez ustawodawcę orzeczenia TK i ponowne wprowadzenie do systemu prawa kwoty wolnej od podatku w dotychczasowym kształcie może spowodować sytuację, w której sądy administracyjne, powszechne oraz Sąd Najwyższy za kwotę wolną od podatku będą uznawać kwotę równoważną minimum egzystencji.

Rzecznik zwrócił się do Ministra i Marszałka Senatu o przedstawienie stanowiska.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w piśmie z 23 grudnia 2016 r. wyjaśnił, iż w wyroku, na który powoływał się Rzecznik w swoim wystąpieniu, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych zwanej dalej „ustawą PIT” – w zakresie, w jakim nie przewiduje mechanizmu korygowania kwoty zmniejszającej podatek, gwarantującego co najmniej minimum egzystencji – jest niezgodny z art. 2 i art. 84 Konstytucji, oraz że traci moc obowiązującą z dniem 30 listopada 2016 r. Oznacza to, że głównym powodem uznania poddanej kontroli normy prawnej za niezgodną z Konstytucją jest brak mechanizmu korygującego, który pozwoliłby kształtować wysokość kwoty zmniejszającej podatek w sposób uwzględniający indywidualną zdolność podatnika do zapłaty podatku. Podsekretarz Stanu podkreślił, że ustawa o zmianie ustawy PIT, którą Parlament, po poprawkach Senatu, ostatecznie uchwalił w dniu 29 listopada 2016 r., wykonuje wspomniany wyrok TK. Ustawa ta wprowadza bowiem mechanizm korygowania kwoty zmniejszającej podatek gwarantujący co najmniej minimum egzystencji oraz poprzez zróżnicowanie wysokości kwoty zmniejszającej podatek w zależności od rozmiarów uzyskanych dochodów, rozkłada ciężar podatkowy proporcjonalnie do zdolności podatkowej. Jednocześnie ustawa z dnia 29 listopada 2016 r., dodała ustępy l e i Id w art. 27 ustawy PIT, zgodnie z którymi wysokość kwoty zmniejszającej podatek podlega corocznie weryfikacji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Podsekretarz Stanu nie zgodził się także ze stwierdzeniem, jakoby nowelizacja stanowiła „powtórzenie normy prawnej uznanej już uprzednio za niekonstytucyjną”, bowiem nowe regulacje w sposób istotny zmieniają dotychczasowe zasady stosowania kwoty zmniejszającej podatek.