Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezes Rady Ministrów w sprawie wykonywania tymczasowego aresztowania w podmiocie leczniczym.

Jeden ze zdiagnozowanych w Biurze RPO problemów, niezwykle istotny z punktu widzenia ochrony praw i wolności człowieka i obywatela, dotyczy osób z poważną chorobą somatyczną lub ciężką chorobą psychiczną, wobec których stosowany jest środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania.

Art. 260 § 1 Kodeksu postępowania karnego stanowi, iż tymczasowe aresztowanie, jeżeli stan zdrowia oskarżonego tego wymaga, może być wykonywane tylko w postaci umieszczenia w odpowiednim zakładzie leczniczym, w tym w zakładzie psychiatrycznym. Taki zakład leczniczy może funkcjonować w ramach więziennej, jak i publicznej służby zdrowia. Tymczasem rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 2015 r. w sprawie wykazu zakładów leczniczych, w tym psychiatrycznych, przeznaczonych do wykonywania tymczasowego aresztowania oraz warunków zabezpieczenia tych zakładów nie zawiera wykazu podmiotów leczniczych znajdujących się poza systemem więziennictwa, które przeznaczono do wykonywania tymczasowego aresztowania, a które spełniałyby określone w § 3 przywołanego rozporządzenia warunki zabezpieczenia. Może to oznaczać, że z uwagi na brak wykazu „wolnościowych” podmiotów leczniczych, tymczasowe aresztowanie osoby, której stan zdrowia wymaga umieszczenia w zakładzie leczniczym, będzie wykonywane wyłącznie w więziennych placówkach.

Zachodzi zatem obawa, że w sytuacji, gdy żaden z więziennych zakładów leczniczych nie będzie w stanie zapewnić tymczasowo aresztowanemu odpowiedniej opieki lekarskiej, a nie będzie możliwe zastosowanie nieizolacyjnego środka zapobiegawczego, tymczasowo aresztowany nie zostanie objęty świadczeniami medycznymi, adekwatnymi do potrzeb w tym zakresie. Problem ten został dwukrotnie przedstawiony Ministrom Sprawiedliwości: w wystąpieniach z dnia 27 sierpnia 2015 r. i 7 grudnia 2015 r., nie spotkał się on jednak ze zrozumieniem.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się Prezes Rady Ministrów z prośbą o podjęcie działań w przedstawionej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 8 lutego 2017 r. wskazał, że wykaz zakładów leczniczych przeznaczonych do wykonywania tymczasowego aresztowania zawiera rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 2015r. w sprawie wykazu zakładów leczniczych, w tym psychiatrycznych, przeznaczonych do wykonywania tymczasowego aresztowania oraz warunków zabezpieczenia tych zakładów. Wymienione w załączniku do rozporządzenia podmioty lecznicze funkcjonują wyłącznie w strukturze organizacyjnej więziennictwa. Natomiast przepisy Kodeksu karnego wykonawczego stanowią, że świadczenia zdrowotne osobie pozbawionej wolności udzielane są przede wszystkim przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności. Jedynie wówczas, gdy konieczne jest udzielenie świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia osadzonego, lub konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań, leczenia lub rehabilitacji świadczenia zdrowotne mogą być wykonywane przez inne placówki niż podmioty więziennej służby zdrowia (art. 209 kkw w zw. z art. 115 § 4 i 5 kkw). Podsekretarz Stanu zauważył, że prawodawca przewidział możliwość wykonywania tymczasowego aresztowania w tzw. wolnościowych podmiotach leczniczych (§ 2 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości). W praktyce, w zależności od potrzeby, stanu zdrowia osoby tymczasowo aresztowanej może to być każdy podmiot leczniczy. Ponadto, w sytuacji gdy pozbawienie oskarżonego wolności spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo w świetle art. 259 § 1 pkt 1 kpk należy odstąpić od stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Przepis ten w połączeniu z wyżej przedstawionymi uregulowaniami, daje gwarancję respektowania konstytucyjnych praw tymczasowo aresztowanego w zakresie ochrony zdrowia. Mając na uwadze powyższe, resort sprawiedliwości uznał za bezzasadne podejmowanie prac legislacyjnych w celu zmiany w treści wskazanych przepisów, w kierunku wskazanym przez Rzecznika Praw Obywatelskich.