Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Zarządu Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. w sprawie nieudostępniania informacji publicznej.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócili się ze skargą przedstawiciele Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć oraz stowarzyszenia Sieć Obywatelska Watchdog Polska. Wnioskodawcy żalili się, że Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. (dalej: KUKE) odmówiła Związkowi Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć udostępnienia: listy firm objętych w 2014 r. gwarantowanymi przez Skarb Państwa ubezpieczeniami eksportowymi oraz listy zawierającej wartość ubezpieczonych produktów bądź usług i informację na temat tego, co to były za produkty i usługi, ze względu na tajemnicę ubezpieczeniową, o której mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej. Jednocześnie Skarżący wnosili o przystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do postępowania przed NSA w sprawie odmowy udostępnienia żądanej informacji.

Rzecznik powziął wątpliwości co do możliwości odmawiania udostępnienia informacji publicznej przez KUKE na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w zw. z art. 19 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, tj. ze względu na tajemnicę ubezpieczeniową. Podstawy działania KUKE określa ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ww. ustawy do umów zawieranych w zakresie uregulowanym tą ustawą nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Rzecznik przypomniał, że ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej jest nowym aktem prawnym, którego celem było wdrożenie do polskiego systemu prawnego dyrektywy 2009/138/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Wraz z wejściem w życie tej ustawy, co nastąpiło 1 stycznia 2016, moc obowiązującą utraciła ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

W związku z powyższym, w ocenie Rzecznika, aktualnie KUKE nie może stosować przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej dotyczących tajemnicy ubezpieczeniowej (np. art. 35 ustawy), odmawiając udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W przedmiotowej sprawie spółka najwyraźniej nie uwzględniła zmiany stanu prawnego, która nastąpiła z dniem 1 stycznia 2016 r. Tym samym wydaje się, że KUKE nie mogła powołać się na nieobowiązujący w dniu wydania decyzji z dnia 21 stycznia 2016 r., art. 19 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, odmawiając udostępnienia informacji publicznej ze względu na tajemnicę ubezpieczeniową.

Rzecznik zwrócił się do Prezesa z prośbą o ustosunkowanie się do powyższych przepisów, w szczególności wskazanie: jaka jest obecnie praktyka stosowania przez KUKE art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Jednocześnie Rzecznik prosił o przedstawienie stanowiska w odniesieniu do decyzji wydanych przez KUKE dotyczących odmowy udostępnienia informacji publicznej Związkowi Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Wiceprezes Zarządu Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych SA w piśmie z 15 lutego 2017 r. poinformował, że KUKE SA wydała w przedmiotowej sprawie dwie decyzje. Pierwsza decyzja – z dnia 23 grudnia 2015 r. – dotyczyła odmowy udostępnienia informacji dotyczących indywidualnych umów ubezpieczenia. Materialną podstawę prawną odmowy udzielenia wnioskowanych informacji w powyższym zakresie stanowił art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w związku z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (dalej „ustawa o działalności ubezpieczeniowej”), nakładającym na zakład ubezpieczeń obowiązek zachowania tajemnicy ubezpieczeniowej. Drugą decyzją – z dnia 21 stycznia 2016 r. – wydaną wskutek wniosku Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć o ponowne rozpatrzenie sprawy, KUKE SA utrzymała swoją decyzję z dnia 23 grudnia 2015 r. Jako materialna podstawa prawna drugiej decyzji wskazany został art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w związku z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (dalej „ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej”), nakładającym na zakład ubezpieczeń obowiązek zachowania tajemnicy ubezpieczeniowej. Ponadto Wiceprezes nie zgodził się z zarzutem Rzecznika, jakoby KUKE SA nie uwzględniła zmiany stanu prawnego (tj. zastąpienie ustawy o działalności ubezpieczeniowej przez ustawę o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej). Wejście w życie, z dniem 1 stycznia 2016 r. ww. przepisu, nie miało wpływu na uwarunkowania prawne dotyczące stosowania przez KUKE S.A. przepisów regulujących obowiązek zachowania tajemnicy ubezpieczeniowej, a to z uwagi na brzmienie art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach eksportowych, zgodnie z którym „do umów zawieranych w zakresie uregulowanym niniejszą ustawą nie stosuje się przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej”. Wiceprezes przypomniał także, że kwestia wykładni art. 5 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach eksportowych była przedmiotem rozważań podczas rozprawy przed WSA w Warszawie. Sąd podzielił argumentację KUKE SA, co znalazło wyraz w wyroku z dnia 30 czerwca 2016 r., oddalającym skargę przeciwko Korporacji. Stanowi to potwierdzenie, iż obie decyzje KUKE S.A. (z dnia 23 grudnia 2015 r. i 21 stycznia 2016 r.) były decyzjami prawidłowymi, wydanymi w oparciu o legalne podstawy.