Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 2017-02-20.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw.
W dniu 14 lutego 2017 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy z dnia 23 marca 2016 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: projekt), w którym znalazły się m.in. rozwiązania dotyczące doregulowania dostępu do tabletek ellaOne. Po wejściu w życie proponowanych zmian otrzymać je będzie można wyłącznie na receptę.
Zgodnie z charakterystyką tabletek ellaOne znajdującą się na stronie internetowej Europejskiej Agencji Leków, działanie tego produktu leczniczego ma charakter antykoncepcyjny. Zdaniem Agencji przyjmowanie go bez opieki lekarza jest całkowicie bezpieczne zarówno, gdy jest prawidłowo, jak i nieprawidłowo stosowany. Za mało prawdopodobną uznano także możliwość częstego i powszechnego stosowania tego leku niezgodnie z przeznaczeniem. Mimo że analiza danych Europejskiej Agencji Leków dotyczących leku ellaOne wskazuje, że stosowanie tego preparatu jest na tyle bezpieczne, że uzasadnia udostępnienie go bez recepty, Rada Ministrów zdecydowała się na podjęcie działań ograniczających dostęp do niego, poprzez wprowadzenie wymogu przestawienia recepty. W opinii Rzecznika takie działanie, choć mieszczące się w granicach prawa, w tym prawa Unii Europejskiej, w polskich realiach może prowadzić do faktycznego uniemożliwienia skorzystania z tej formy antykoncepcji dużemu gronu pacjentek. Należy zauważyć, że średni czas oczekiwania na wizytę u lekarza ginekologa w ramach środków publicznych wynosi 18 dni. Uwzględniając przy tym kwestię dostępności leku w aptekach może dochodzić do sytuacji, w których pacjentka nie uzyska leku w czasie, gwarantującym jego skuteczność (120 godzin od stosunku płciowego).
Problemy te potęgują się w przypadku pacjentek małoletnich powyżej 15. roku życia, które w obecnym stanie prawnym nie mogą samodzielnie (na podstawie wyłącznie własnej zgody) korzystać ze świadczeń ginekologicznych, a także w sytuacji, gdy lekarz skorzysta z możliwości powołania się na klauzulę sumienia. Warto jednak podkreślić, że działanie leku ellaOne polegające na uniemożliwieniu zagnieżdżenia się embrionu ludzkiego w błonie śluzowej macicy, a w konsekwencji udaremnieniu jego dalszego rozwoju nie ma charakteru wczesnoporonnego, ale antykoncepcyjny. O działaniu wczesnoporonnym można bowiem mówić w przypadku, gdy lek powoduje usunięcie ciąży, tj. prowadzi do unicestwienia implantowanego w macicy embrionu.
Rzecznik wskazał ponadto, że środki będące antykoncepcją awaryjną nie mogą być uznawane za jedyne metody służące świadomej prokreacji. W tym kontekście trudna do przecenienia jest odpowiednia edukacja seksualna, która ma szczególne znaczenie w profilaktyce nieplanowanych ciąż, czy chorób przenoszonych drogą płciową. Niestety, w ocenie Rzecznika treści prezentowane w dopuszczonych do użytku szkolnego podręcznikach do przedmiotu „Wychowanie do życia w rodzinie” nie tylko wydają się nie odzwierciedlać konstytucyjnej zasady równości, lecz także budzą wątpliwości co do zgodności z aktualnym stanem wiedzy, w tym wiedzy medycznej. Z tego względu istnieje konieczność podjęcia działań mających na celu zwiększenie dostępności i jakości edukacji seksualnej w szkołach, ale także w ramach różnych form kształcenia przeznaczonych dla osób dorosłych. Nieodpowiednie kształcenie młodzieży, a także ograniczenie dostępu do skutecznych i uznanych na świecie metod antykoncepcji, może bowiem prowadzić do podejmowania nieodpowiedzialnych decyzji prokreacyjnych, które skutkować mogą pojawieniem się niechcianych ciąż w wieku nastoletnim.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.