Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie braku regulacji prawnych zabezpieczających dobro nienarodzonego dziecka.

Problem braku uregulowań prawnych zabezpieczających dobro nienarodzonego dziecka, w sytuacji, gdy kobieta ciężarna jest uzależniona od substancji psychoaktywnych (leków psychotropowych, narkotyków, dopalaczy, alkoholu) i pomimo ciąży substancji tych nadużywa był już podejmowany w wystąpieniach Rzecznika Praw Obywatelskich.

Dotychczasowe rozproszone działania interwencyjne, profilaktyczne i edukacyjne w obszarze ochrony zdrowia nie przynoszą oczekiwanego rezultatu w postaci zachowania pełnej abstynencji przez ciężarne. Brak jest regulacji prawnych w obszarze systemu wsparcia rodzin, które zwracałyby uwagę na problem uzależnienia kobiet w ciąży w kontekście dostępu do świadczeń pomocowych, m.in. świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego czy programu „Za życiem”. Jest to jaskrawy przykład obniżenia standardu ochrony gwarantowanych przez Konstytucję praw podstawowych poprzez pozbawienie dziecka prawnej ochrony.

W ocenie Rzecznika konieczne jest podjęcie szerszej międzyresortowej debaty w celu wypracowania kompleksowych rozwiązań na rzecz realizacji fundamentalnych praw dziecka do życia i ochrony zdrowia, a jak najszybsze ukształtowanie pozapenalnych unormowań w kwestii ograniczenia zjawiska uzależnienia wśród kobiet w ciąży powinno być dzisiaj jednym z priorytetów polityki prorodzinnej państwa.

Życie jest fundamentalnym dobrem człowieka, a troska o życie i zdrowie należy do podstawowych obowiązków państwa, społeczeństwa i obywatela. Dlatego Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska wobec sygnalizowanego problemu oraz podjęcie działań na rzecz skutecznej ochrony praw dziecka.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 29 czerwca 2017 r. wyjaśniła, że w obszarze systemu wsparcia rodzin brak jest narzędzi, które dodatkowo przy braku woli współpracy ze strony osoby uzależnionej, miałyby szanse na pomoc w walce z nałogiem. Pomoc społeczna może jedynie wspierać osoby i rodziny w walce z uzależnieniem, nie zastąpi jednak podmiotów działalności leczniczej, szczególnie w sytuacjach, w których osobą uzależnioną jest kobieta w ciąży. Podsekretarz podzieliła opinię Rzecznika, że niezbędne są działania dotyczące przygotowania regulacji mających na celu wdrożenie postępowania, w ramach którego kobieta będąca w ciąży, uzależniona od substancji psychoaktywnych lub od alkoholu będzie zawsze traktowana priorytetowo w kolejce do leczenia uzależnienia. Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej nie posiada jednak kompetencji do inicjowania działań w tym zakresie.