Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy w sprawie decyzji zakazującej zwołania zgromadzenia publicznego.

Decyzją z dnia 23 maja 2017 r. Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy zakazała zwołania zgromadzenia publicznego wokół Teatru Powszechnego. Organ uzasadniał decyzję tym, że zorganizowanie zgromadzenia w formie wskazanej w zawiadomieniu oznaczałoby blokowanie wejścia i wjazdu na teren Teatru. Wyczerpywałoby to znamiona czynu zabronionego określonego w Kodeksie wykroczeń, zaś doprowadzenie do faktycznego pozbawienia wolności ludzi znajdujących się wewnątrz wypełniałoby znamiona przestępstwa określonego w Kodeksie karnym. Wskazano także, że podczas spotkania z organizatorem zgromadzenia nie udało się doprowadzić do uzgodnienia takiego przebiegu zgromadzenia, które nie powodowałyby w praktyce zablokowania funkcjonowania Teatru Powszechnego. Ponadto – zdaniem Organu – ze względu na długi czas trwania zgromadzenia wątpliwe było, czy planowane zgromadzenie wypełniało definicję zgromadzenia publicznego, o której mowa w Prawie o zgromadzeniach, a także czy zostaną spełnione warunki nieprzerwanej obecności przewodniczącego zgromadzenia i kierowania nim. Organ uznał tym samym, że faktycznym celem zorganizowania zgromadzenia było zajęcie terenu Teatru, a nie zorganizowanie zgromadzenia.

Jako organ powołany konstytucyjnie do stania na straży praw i wolności obywatelskich, Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał standardy konstytucyjne i międzynarodowe obowiązujące w zakresie wolności zgromadzeń.

Wolność zgromadzeń gwarantuje każdemu wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Takie same gwarancje wynikają także z aktów międzynarodowych tj. Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności czy Karty Praw Podstawowych UE. Wolność organizowania zgromadzeń oznacza w szczególności swobodę wyboru czasu i miejsca zgromadzenia, formy wyrażania poglądów oraz swobodne ustalanie przebiegu zgromadzenia i prowadzenie obrad. Obowiązkiem władz publicznych jest natomiast nie tylko usunięcie przeszkód w zakresie korzystania z tak określonej sfery wolności i zaniechanie nieuzasadnionej ingerencji w tę sferę, ale również podjęcie pewnych kroków pozytywnych mających na celu urzeczywistnienie tego prawa.

Każdy może publicznie i w rozmaitych formach wyrażać swoje opinie i sprzeciw, w tym również kwestionować decyzje i politykę władz, a prawo to nie może być interpretowane wąsko. Sam fakt, że zgromadzenie zostało zwołane niezgodnie z prawem albo jego uczestnicy je naruszają, nie może usprawiedliwiać zamachu na wolność zgromadzania się. Wolnością nie jest objęte tylko takie zgromadzenie, którego organizatorzy i uczestnicy mają od początku niepokojowe intencje. Podstawowymi obowiązkami organu władzy publicznej związanymi z wolnością zgromadzeń jest zatem umożliwienie odbycia zgromadzenia i następnie zabezpieczenie jego pokojowego przebiegu. Tym samym, w ocenie Rzecznika, wszelkie działania organu gminy/miasta zakazujące zorganizowania zgromadzenia uzasadniane wyłącznie potencjalną możliwością wywołania zakłóceń w funkcjonowaniu danej instytucji, które jedynie przypuszczalnie mogłyby w ocenie organu zagrażać zdrowiu i życiu obywateli, prowadzi do nieuzasadnionego ograniczenia wolności zgromadzania.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy w piśmie z 19 czerwca 2017 r. wyjaśniła, że na stronach portali społecznościowych pojawiły się niepokojące wpisy nawołujące do oblężenia, czy wręcz podpalenia Teatru Powszechnego. Dlatego też po ujawnieniu tych treści, w dniu 23 maja 2017 r. do ratusza zaproszono organizatora zgromadzenia, w stosunku do którego ostatecznie wydany został zakaz, na spotkanie w celu omówienia i doprecyzowania planu jego przebiegu. Podczas spotkania nie udało się doprowadzić do uzgodnienia z organizatorem takiego przebiegu zgromadzenia, który nie powodowałyby w praktyce całkowitego zablokowania funkcjonowania teatru. Obawy dotyczące przebiegu przedmiotowego zgromadzenia, szczególnie w dniu 27 maja br., okazały się w pełni uzasadnione: doszło do konfrontacji z widzami i uczestnikami zgromadzenia zwołanego w obronie wolności słowa, wywołano awantury i zamieszki, odpalono race i świece dymne. Także wewnątrz samego teatru użyto niebezpiecznych substancji chemicznych. W konsekwencji tego wydarzenia poszkodowana została jedna osoba. Prezydent zapewniła, iż kwestia zgromadzeń publicznych, a przede wszystkim konstytucyjne wolności obywateli związane z ich organizacją, są dla władz Miasta i dla niej osobiście priorytetem. Każde zawiadomienie o zgromadzeniu analizowane jest z wielką starannością i uwagą, przede wszystkim pod kątem zagwarantowania praw i wolności obywatelskich. Podjęcie ewentualnej decyzji o zakazie przeprowadzenia zgromadzenia jest zawsze bardzo trudne. Zdarzają się jednak sytuacje, w których wydanie takiego zakazu jest konieczne, a w obecnym kształcie Prawa o zgromadzeniach wręcz wymagane konkretnymi przepisami.