Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym ze skargi konstytucyjnej dotyczącej wymiaru podatku od olejów opałowych z dnia 2017-08-07.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym ze skargi konstytucyjnej dotyczącej wymiaru podatku od olejów opałowych.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że przedmiotem zaskarżenia jest przepis ustawy o podatku akcyzowym, który został uchylony. Mimo formalnego usunięcia tego przepisu z porządku prawnego, nie utracił on mocy obowiązującej, ponieważ może być nadal stosowany przez sądy administracyjne i wywierać skutki prawne dla obywateli. Z tego względu, w ocenie Rzecznika, nie wystąpiła negatywna przesłanka procesowa.
Wskazany w skardze przepis wszedł w życie z dniem ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw, czyli bez zachowania odpowiedniej vacatio legis. Na podstawie kwestionowanej regulacji organy podatkowe orzekły o wymiarze zobowiązań podatkowych skarżącego według nowej, wyższej stawki. Mimo jego argumentów podnoszonych w prowadzonym postępowaniu, że nie miał on możliwości poznania treści nowego przepisu i jego przestrzegania z chwilą jego wejścia w życie, decyzje wymiarowe zostały zaaprobowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny.
Zdaniem Rzecznika sytuacja ta naraziła skarżącego, jak i innych podatników na wymierne straty finansowe. Niejasny stan prawny mógł rodzić wątpliwości co do możliwości skorzystania z obniżonej stawki podatku akcyzowego, co w konsekwencji uniemożliwiło skarżącemu ocenę co do zakresu ciążących na nim obowiązków. Przedsiębiorca nie miał możliwości zapoznania się z treścią nowych regulacji prawnych tak, aby w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej mógł podjąć odpowiednie decyzje mające na celu dostosowanie swojej działalności do zmienionych regulacji w zakresie podatku akcyzowego. Spowodowało to zatem ingerencję w prawa podmiotowe skarżącego, co doprowadziło do naruszenia zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz do wkroczenia w jego prawo własności. Jak już wskazał Trybunał Konstytucyjny, zarzut naruszenia przez ustawodawstwo podatkowe Konstytucji może dotyczyć nie tylko samej okoliczności nałożenia podatku, ale również formy i sposobu nakładania powinności podatkowych. Swoboda ustawodawcy jest zatem ograniczona nakazem respektowania odpowiedniej vacatio legis.
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że wejście aktu normatywnego w życie z dniem ogłoszenia, bez vacatio legis, jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy wymaga tego ważny interes państwa, a zasady demokratycznego państwa prawa nie stoją temu na przeszkodzie. Zgodnie z orzecznictwem TK, odstąpienie od vacatio legis jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy wymaga tego „ważny interes publiczny, którego nie można wyważyć z interesem jednostki”, albo gdy przemawia za tym inna zasada prawno-konstytucyjna. Zdaniem Trybunału w wypadku zaskarżonego art. 65 ust. 1a pkt 2 ustawy o podatku akcyzowym nie zachodziły wystarczające przesłanki wprowadzenia go w życie z chwilą ogłoszenia. Uszczerbek interesu finansowego państwa w okresie odpowiedniej vacatio legis nie byłby tak znaczny, aby usprawiedliwić obciążenie sprzedawców oleju opałowego ciężarem trzydziestokrotnie podwyższonej stawki akcyzy w sytuacji, w której w chwili dokonywania sprzedaży bądź wprost nie mogli jeszcze wiedzieć o zmianie stanu prawnego, jaka nastąpiła od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw ustawy zmieniającej, bądź nie mieli możliwości dostosowania się do nowych przepisów niezwłocznie po otrzymaniu takiej wiadomości. Utrata dochodów budżetu państwa przez relatywnie krótki okres uzasadnionej vacatio legis byłaby stosunkowo nieznaczna, jeśli zważyć, że stwierdzone nadużycia na jego szkodę trwały już od wielu lat.