Wystąpienie do Minister Edukacji Narodowej w sprawie ochrony praw słyszących dzieci i młodzieży, wychowywanych przez głuchych rodziców z dnia 2017-09-29.
Wystąpienie do Minister Edukacji Narodowej w sprawie ochrony praw słyszących dzieci i młodzieży, wychowywanych przez głuchych rodziców.
Dane zbierane przez organizacje pozarządowe wskazują, że ponad 90% głuchych rodziców wychowuje słyszące dzieci (KODA – z ang. Kids/Kid of Deaf Adults –słyszące dzieci niesłyszących rodziców do ukończenia 18. roku życia). Są to rodziny,
w których spotykają się dwa zupełnie odmienne kulturowo i językowo światy – głuchych i słyszących. Wyjątkowa sytuacja tych rodzin stawia przed ich członkami różnorakie wyzwania: komunikacyjne, wychowawcze oraz te związane z kreowaniem unikalnej tożsamości dzieci w nich się wychowujących. KODA to w istocie dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, podobnie jak inne dzieci dwukulturowe i dwujęzyczne. Ponieważ w Polsce do tej pory nie zostały za takie uznane, nie mogą one uzyskiwać m.in. koniecznego wsparcia na terenie szkoły oraz ze strony specjalistycznych placówek.
Jak wynika z analiz Rzecznika Praw Obywatelskich, nie jest znana liczba dzieci KODA w Polsce. Kuratoria Oświaty prowadzą wprawdzie ewidencje uczniów niepełnosprawnych, a więc m.in. dzieci niesłyszących w wieku szkolnym, ale nie KODA. Powyższe sprawia, że jako grupa o specjalnych potrzebach słyszące dzieci niesłyszących rodziców są niewidoczne dla polskiego systemu edukacji. Problemy, jakie niesie ze sobą wychowywanie słyszącego dziecka przez głuchych rodziców, pozostają również na marginesie zainteresowań badaczy i pedagogów.
Obecnie brakuje szerokiej analizy problemów i potrzeb KODA, przede wszystkich w obszarze edukacji. Tymczasem dotykają je tak poważne zjawiska jak odwrócenie i „pomieszanie” ról w rodzinach. Słyszące dzieci głuchych rodziców niejednokrotnie zmagają się z nadmiernymi obciążeniami, pełniąc rolę tłumacza, przewodnika i opiekuna niesłyszących matki lub ojca, często bez żadnej pomocy z zewnątrz. W procesie tym niejednokrotnie uczestniczą szkoły wykorzystując uczniów w roli tłumaczy w kontakcie szkoła – rodzice. Do Biura RPO docierają również niepokojące informacje o pełnieniu roli tłumacza przez słyszące dzieci głuchych rodziców w kontaktach z przedstawicielami służby zdrowia, zwłaszcza w czasie badań i konsultacji lekarskich. W ocenie Rzecznika, wykonywanie funkcji tłumacza przez dzieci może mieć negatywny wpływ na ich rozwój ze względu na konieczność samodzielnego zmierzenia się przez nie z intymnymi szczegółami dotyczącymi stanu zdrowia rodziców, gdyż żadne wsparcie psychologiczne nie jest im oferowane. Takie sytuacje prowadzą również do naruszenia ustawy o języku migowym i innych środkach porozumiewania się.
Nierozpoznane potrzeby KODA mogą stać się źródłem problemów tak wychowawczych, jak i edukacyjnych, utrudniając osiąganie dobrych wyników w nauce oraz hamując dostrzeżenie i rozwinięcie potencjału takiego ucznia. Ponadto, KODA mogą stać się ofiarami szczególnego rodzaju dyskryminacji, tj. dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność swoich rodziców.
Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o ustosunkowanie się do problemu wsparcia KODA w placówkach edukacyjnych oraz o poinformowanie o podjętych w tej sprawie działaniach.