Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie zagwarantowania zasady tajności głosowania.

W oparciu o sygnały napływające od obywateli, a także analizy stanu prawnego i praktyki wyborczej, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na problem związany z zastosowaniem w wyborach przezroczystych urn wyborczych w kontekście zagwarantowania zasady tajności głosowania.

Ustawodawca, dokonując zmiany Kodeksu wyborczego, ustanowił przepis art. 41a, w którym określił, iż urna wyborcza jest wykonana z przezroczystego materiału. Zainteresowanie i oczekiwanie wprowadzenia nowego rozwiązania przez wyborców wydaje się jednak dyskusyjne. Korzystanie z urn wyborczych wykonanych z przezroczystego materiału niewątpliwie stanowi także poważne wyzwanie z uwagi na konieczność zachowania gwarancji zasady tajności głosowania.

Świadomość występowania takich zagrożeń miał również ustawodawca, który wprowadził w art. 52 Kodeksu wyborczego możliwość wrzucenia przez wyborcę karty (lub kart) do głosowania do urny wyborczej w kopercie. Jak jednak wskazują sygnały napływające do Rzecznika, obywatele nie mają wiedzy o zaistnieniu tej całkowicie nowej, jeśli chodzi o procedurę głosowana w lokalu wyborczym, konstrukcji prawnej.

W ocenie Rzecznika ważną kwestią jest skuteczne przekazanie wyborcom informacji o możliwości skorzystania z kopert lub koperty. Istotne jest także uregulowanie kwestii informowania o nowej możliwości i czynności przekazywania kopert przez komisje obwodowe wyborcom pobierającym karty do głosowania (m.in. w wytycznych dla tychże komisji).

Ponadto, Rzecznik wskazał, że po raz pierwszy na szeroką skalę procedura głosowania z wykorzystaniem nowych urn i możliwości korzystania z kopert na karty do głosowania zostanie zastosowana w wyborach samorządowych w 2018 roku. Są to wybory charakteryzujące się dużym stopniem skomplikowania. W kontekście korzystania z koperty lub kopert, opracowanie odpowiedniej procedury odgrywa szczególną rolę, każdy bowiem wyborca będzie korzystał w ramach głosowania z kilku (trzech lub czterech) kart do głosowania.

Rzecznik zwrócił się z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz przeanalizowanie powyższych uwag w celu zapewnienia lepszej ochrony praw obywatelskich.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej w piśmie z 18 października 2017 r. podzielił opinię Rzecznika, że niezbędne jest skuteczne informowanie wyborców o możliwości wrzucania karty lub kart do głosowania w kopertach na kartę lub karty do głosowania, tym bardziej, że w wyborach samorządowych w 2018 r. przezroczyste urny wyborcze będą po raz pierwszy stosowane w wyborach ogólnopolskich. Dlatego też PKW już w dniu 20 czerwca 2016 r., tj. tuż przed wejściem w życie omawianych przepisów, wydała komunikat dotyczący obowiązku stosowania przezroczystych urn wyborczych, w którym poinformowała m.in. o uprawnieniu dotyczącym korzystania z kopert na kartę lub karty do głosowania. Informacje w tym zakresie w dalszym ciągu będą przekazywane przez Komisję wyborcom, również w akcjach informacyjno-edukacyjnych prowadzonych przez Państwową Komisję Wyborczą (np. ulotki i spoty informacyjne). PKW zobowiąże także w swoich wytycznych obwodowe komisje wyborcze do obligatoryjnego informowania wyborców m.in. o możliwości wrzucenia przez wyborcę karty lub kart do głosowania do urny wyborczej w kopercie na kartę lub karty do głosowania.