Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w sprawie braku systemowych rozwiązań odnośnie wsparcia w środowisku otwartym rodziców z niepełnosprawnością, którzy napotykają na poważne bariery w wykonywaniu funkcji rodzicielskich.

Badając jedną ze spraw indywidualnych dotyczącą samotnej matki – osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na problem braku systemowych rozwiązań odnośnie zakresu oraz form wsparcia w środowisku otwartym rodziców z niepełnosprawnością, którzy ze względu na specyfikę swej niepełnosprawności napotykają na poważne bariery w wykonywaniu funkcji rodzicielskich.

Niesienie pomocy rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz zabezpieczenie dobra dziecka, to najistotniejsze zadanie szeroko rozumianego systemu opieki. Podstawowe akty prawa międzynarodowego gwarantują prawo dziecka do życia w rodzinie, a także wskazują na potrzebę unikania umieszczania dzieci poza rodziną naturalną poprzez wcześniejsze zapewnienie rodzicom wszelkiej możliwej pomocy.

W systemie prawa wewnętrznego art. 71 ust. 1 Konstytucji gwarantuje uwzględnienie dobra rodziny w polityce państwa, jak też szczególną pomoc rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej. Z art. 71 ust. 2 Konstytucji wynika obowiązek udzielenia szczególnej pomocy matce przed i po urodzeniu dziecka. Tak wyznaczony standard pomocy względem matki z niepełnosprawnością wzmacnia norma art. 69 Konstytucji.

Osoby z niepełnosprawnościami mają prawo być rodzicami. Mają prawo opiekować się swoimi dziećmi, a ich dzieci mają prawo do przebywania w swojej biologicznej rodzinie. Poszanowanie praw rodziców z niepełnosprawnościami i ich dzieci wymaga zaś wypracowania spójnych systemowo i kompleksowych rozwiązań poprzez stworzenie wyspecjalizowanego systemu wsparcia w celu wyeliminowania barier w wykonywaniu przez rodziców funkcji rodzicielskich.

Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnika z prośbą o rozważenie możliwości bezpośredniego spotkania i wspólnej dyskusji nad przedstawionymi problemami.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w piśmie z 29 grudnia 2017 r. poinformował o podjętych, w ciągu ostatnich dwóch lat, działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin, w szczególności w ramach programu „Rodzina 500 plus” i programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”. Podczas działań tych zwrócono szczególną uwagę na unormowania legislacyjne, które są korzystne dla dzieci oraz dorosłych osób z niepełnosprawnością. W ostatnim czasie podjęto działania, których celem jest dogłębne zbadanie problematyki niepełnosprawności w pieczy zastępczej i adopcji, określonych przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Dzięki zaproponowanym przez resort rodziny zmianom systemowych rozwiązań legislacyjnych w zakresie wsparcia rodzin, m.in. w tzw. ustawie żłobkowej, zwiększy się liczba placówek opieki i miejsc w już istniejących placówkach. W ocenie resortu rodziny, polityka rodzinna w swych założeniach nie pomija osób z niepełnosprawnością. Ponadto, tworzone są nowe rozwiązania o charakterze kompleksowym, które odpowiadają na realne problemy osób z niepełnosprawnością.