Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości dotyczące nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

W wyniku wizytacji placówek dla nieletnich, przedstawiciele KMPT zdiagnozowali szereg problemów systemowych istotnych z punktu widzenia ochrony praw dzieci. Zagadnienia te były przedmiotem wielu pism i wystąpień generalnych kierowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości, w których wskazywano na pilną potrzebę nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Rzecznik zwracał uwagę m.in. na konieczność uregulowania w ustawie kwestii stosowania monitoringu wizyjnego w placówkach dla nieletnich. Żaden przepis ustawy nie przewiduje bowiem stosowania w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich video nadzoru. Zdaniem Rzecznika, mimo świadomości, iż monitoring w miejscach detencji przyczynia się do sprawniejszego nadzorowania osób pozbawionych wolności zwiększając tym samym poziom bezpieczeństwa w placówce, nie powinien on być stosowany bez właściwej w świetle Konstytucji regulacji prawnej.

Ponadto, istnieje potrzeba ustawowego uregulowania kontroli osobistej dzieci w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych. Ujęcie tego obszaru w akcie prawnym rangi ustawy stworzyłoby gwarancję zgodnego z poszanowaniem prawa do intymności i prywatności przeprowadzania takiej kontroli.

Zdaniem Rzecznika podjęcia działań legislacyjnych wymagają takie kwestie jak: pobyt niepełnoletnich matek w ośrodkach resocjalizacyjnych czy przeprowadzanie wobec wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich testów na obecność w organizmie alkoholu, środków odurzających i substancji psychoaktywnych.

Zasadne wydaje się także ujednolicenie praktyki w zakresie nadzoru nad korespondencją dzieci, stosowaną przez personel placówek dla nieletnich (zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich, młodzieżowych ośrodków wychowawczych). W części ośrodków korespondencja przychodząca do dziecka otwierana jest bowiem przez wychowawcę w jego obecności, w celu sprawdzenia jej zawartości, w innych placówkach czynność nadzoru dokonywana jest jednak pod nieobecność wychowanka.

Dzieci ze względu na swój wiek i stan rozwoju są szczególnie wrażliwe i narażone na niewłaściwe traktowanie. W opinii Rzecznika uzupełnienie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich o sygnalizowane regulacje przyczyni się w sposób istotny do wzmocnienia systemu ochrony ich praw.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o poinformowanie na jakim etapie znajdują się prace nad nowelizacją ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 21 grudnia 2017 r. poinformował, że zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości powołany został Zespół do przeprowadzenia analizy dotychczasowych regulacji prawnych w zakresie postępowania w sprawach nieletnich, dostosowania tych regulacji do obowiązujących obecnie standardów i wypracowania nowych rozwiązań prawnych. W skład Zespołu wchodzą sędziowie i przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz dyrektorzy – młodzieżowego ośrodka wychowawczego i zakładu poprawczego oraz schroniska dla nieletnich. Obecnie trwają prace grup roboczych powołanych przez Przewodniczącego Zespołu, które dotyczą kwestii związanych z postępowaniem rozpoznawczym oraz z szeroko ujętym postępowaniem wykonawczym w sprawach nieletnich.