Wystąpienie do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 2017-12-20.
Wystąpienie do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje szereg zmian dotyczących przepisów prawnokarnych zawartych w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii (dalej: „ustawa”). Głównym ich celem jest zrównanie statusu nowych substancji psychoaktywnych ze statusem substancji psychotropowych i środków odurzających. Jednocześnie Projektodawca proponuje rezygnację z określania wykazu substancji psychotropowych i środków odurzających aktem prawa rangi ustawowej i powierzenie określenia tego wykazu, jak również wykazu nowych substancji psychoaktywnych, w drodze rozporządzenia Ministrowi Zdrowia. Oznacza to, że listy tych środków i substancji można będzie znacznie łatwiej i szybciej zmienić, modyfikując tym samym zakres odpowiedzialności karnej. Faktyczny zakres penalizacji czynów określonych w art. 53–64 ustawy będzie zatem w istocie uzależniony od aktu wykonawczego wydanego przez Ministra Zdrowia.
Ustalenie konkretnego pola penalizacji w rozporządzeniu może budzić pewne wątpliwości pod względem zgodności z konstytucyjną zasadą nullum crimen sine lege certa.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich Minister Zdrowia, wykonując delegację określoną w projektowanych przepisach ustawy, powinien zwrócić uwagę na ogólne wymogi wynikające z art. 42 ust. 1 Konstytucji, w szczególności, aby substancje zakwalifikowane do jednej z kategorii (substancji psychotropowych, środków odurzających i nowych substancji psychoaktywnych) były precyzyjnie określone, a także aby ewentualne przyszłe zmiany rozporządzenia przewidywały odpowiednio długie vacatio legis pozwalające obywatelom na zapoznanie się ze zmianami w zakresie penalizacji i dostosowaniu się do nich. Zmiany prawa, zwłaszcza prawa karnego, nie powinny bowiem „zaskakiwać” obywatela. Zasadne wydaje się rozważenie umieszczenia aktualizowanej listy środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych w widocznym miejscu na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia.
Projekt przewiduje zaostrzenie kary pozbawienia wolności, z 3 na 5 lat, za przestępstwo z art. 53 ust. 1 ustawy, jednak uzasadnienie projektu nie wskazuje na przyczyny dokonania tej zmiany. Zdaniem Rzecznika konieczne jest przedstawienie przesłanek przemawiających za projektowanym rozwiązaniem.
Proponowane brzmienie art. 61 ustawy zrównuje status nowych substancji psychoaktywnych z prekursorami. W projektowanym brzmieniu przepis ten penalizuje zatem przewożenie, nabywanie, posiadanie, przechowywanie lub wprowadzanie do obrotu nowych substancji psychoaktywnych (analogicznie jak prekursorów). Tymczasem część tych zachowań związanych z nowymi substancjami psychoaktywnymi podlegać ma także penalizacji na podstawie innych przepisów ustawy. Co więcej, Projektodawca nie proponuje żadnych zmian w wykroczeniach określonych w art. 65–67 ustawy, które także penalizują czyny związane z prekursorami. Zasadne wydaje się zatem rozważenie rezygnacji z rozszerzania zakresu art. 61 ustawy o nowe substancje psychoaktywne.
Wreszcie, przepis art. 9 projektu przewiduje vacatio legis wynoszące 30 dni. Biorąc pod uwagę istotnie powiększone pole penalizacji i wprowadzenie sankcji karnej za czyny dotyczące nowych substancji psychoaktywnych, które obecnie podlegają jedynie sankcji administracyjnej lub nie podlegają odpowiedzialności karnej, okres ten, w ocenie Rzecznika, powinien być dłuższy.
Rzecznik zwrócił się z prośbą o rozważenie uwzględnienia przedłożonych uwag w toku dalszych prac legislacyjnych.