Przystąpienie do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej prawa osób pozbawionych wolności do otrzymania paczki żywnościowej (SK 10/16) z dnia 2016-07-13.
Przystąpienie do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej prawa osób pozbawionych wolności do otrzymania paczki żywnościowej (SK 10/16).
Rzecznik przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej prawa osób pozbawionych wolności do otrzymania paczki żywnościowej i przedstawił stanowisko: art. 113a § 3 Kodeksu karnego wykonawczego w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r. w zakresie, w jakim przewiduje, iż zamówienie na paczkę żywnościową dla skazanego może być złożone (oprócz skazanego) tylko przez osobę najbliższą jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości, humanitarnego traktowania oraz zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Zakwestionowana w skardze konstytucyjnej norma prawna różnicuje w sposób nieuzasadniony sytuację skazanych, w zakresie realizacji prawa do otrzymania paczki żywnościowej. Kryterium, według którego zostało wprowadzone zróżnicowanie, to posiadanie lub nieposiadanie przez skazanego osób najbliższych. W ocenie Rzecznika zawężenie kręgu podmiotów, które mogą zamówić paczkę dla skazanego, tylko do osób najbliższych nie jest niczym uzasadnione oraz narusza konstytucyjną zasadę równego traktowania i zakazu dyskryminacji, powoduje bowiem, że z prawa do otrzymania paczki żywnościowej nie mogą skorzystać osadzeni, którzy nie mają osób najbliższych lub z osobami takimi od wielu lat nie utrzymują kontaktów. Zachowując kodeksowe prawo do otrzymania paczki żywnościowej i mając osobę która, chce ją dla nich zamówić, nie mogą z tego prawa skorzystać na takiej samej zasadzie jak pozostali. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wprowadzone kryterium zamówienia i realizacji dla skazanego paczki przez osoby najbliższe, narusza prawo do życia prywatnego i rodzinnego osoby pozbawionej wolności. Jest rzeczą oczywistą, że w wyniku wykonywania kary pozbawienia wolności konstytucyjne prawo do prywatności ulega ograniczeniu. Istotny pozostaje natomiast poziom tych ograniczeń. Skoro wiele artykułów Kodeksu karnego wykonawczego kładzie nacisk na szeroki kontakt skazanego ze środowiskiem zewnętrznym w różnych formach, tak aby umożliwić mu ponowną adaptację do społeczeństwa, brak jest racjonalnego uzasadnienia do wprowadzenia ograniczeń w zakresie podmiotów mogących wspierać go w tym zadaniu. Ograniczenie możliwości zamówienia paczki żywnościowej dla skazanego tylko do osób najbliższym jest niehumanitarne, gdyż wykracza poza cele wykonania kary, naruszając i utrudniając utrzymanie więzi z osobami innymi niż najbliższe, a także ogranicza w sposób nadmierny prawo do prywatnych relacji z tymi osobami.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że brak możliwości złożenia zamówienia na paczkę żywnościową przez podmiot inny niż osoba najbliższa, w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego wykonawczego, może zostać zrównoważony przekazaniem przez ten podmiot skazanemu środków pieniężnych na pokrycie kosztów przygotowania paczki (z każdego wpływu pieniężnego potrąca się 50%, ale nie więcej niż 4% jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników, z założeniem, że fundusz ten jest gromadzony dla skazanego i zostanie mu przekazany w chwili zwolnienia z zakładu karnego). Zdaniem Trybunału, brzmienie zaskarżonego przepisu nie jest zatem źródłem nierówności w zakresie możliwości utrzymywania więzi z dowolnie wybranymi osobami. Przyjęte rozwiązanie mieści się w granicach swobody ustawodawcy i nie pozostaje w sprzeczności z wartościami i zasadami rangi konstytucyjnej. W ocenie Trybunału brak osoby najbliższej w ogóle, a także brak osoby najbliższej, która zechce złożyć zamówienie, nie pozbawia skazanego przysługującego mu prawa. Ustawodawca nie ma wpływu na sytuację rodzinną skazanych, która ma znaczenie z punktu widzenia sposobu realizacji prawa do otrzymania dodatkowej paczki żywnościowej. Ustawodawca nie ma jednak, z konstytucyjnego punktu widzenia, obowiązku rozszerzenia kręgu osób uprawnionych do złożenia zamówienia na paczkę żywnościową.