Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie barier prawnych uniemożliwiających rozwój tzw. car-sharingu.

Na podstawie doniesień medialnych oraz w trosce o ochronę środowiska naturalnego Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na bariery prawne uniemożliwiające rozwój tzw. car-sharingu.

Car-sharing jest to system wspólnego użytkowania samochodów osobowych, w którym samochody udostępniane są za opłatą użytkownikom na krótki czas. Jest on atrakcyjny dla klientów, którzy tylko sporadycznie korzystają z pojazdu, a także dla tych, którzy chcieliby okazjonalnie mieć dostęp do samochodu innego typu (np. do samochodu dostosowanego do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową). Rozwój usług car-sharing może pomóc w zmniejszeniu ruchu drogowego i zanieczyszczeń środowiska. W ramach car-sharingu często bowiem oferowane są pojazdy o napędzie elektrycznym, które nie emitują zanieczyszczeń w trakcie eksploatacji. Korzystanie z tej formy transportu może zatem wpłynąć na poprawę jakości powietrza, w szczególności w centrach dużych miast. Dlatego, w ocenie Rzecznika, rozwój usług tego typu stanowi proekologiczną alternatywę dla stałego wzrostu liczby samochodów na polskich drogach.

Z tym większym niepokojem Rzecznik przyjął informację, że użytkownicy miejskich wypożyczalni samochodów elektrycznych narażeni są na ponoszenie odpowiedzialności wykroczeniowej, ponieważ wraz z oferowanym im pojazdem nie otrzymują oryginału dowodu rejestracyjnego, lecz jego kserokopię. Zdaniem usługodawców wyposażanie samochodów w oryginały dowodów rejestracyjnych może narazić wypożyczalnię na utratę oryginałów dowodów, a w skrajnych sytuacjach na kradzież auta wraz z dowodem rejestracyjnym. Konieczność odtwarzania dokumentów i związana z tym niedostępność pojazdów powoduje, że cel jaki miał być osiągnięty poprzez udostępnienie mieszkańcom nowoczesnej usługi, nie zostanie osiągnięty.

Zgodnie z przepisami Prawa o ruchu drogowym kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu dokument stwierdzający dopuszczenie pojazdu do ruchu. Co do zasady jest to dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. Nieposiadanie przy sobie przez kierującego pojazdem dowodu rejestracyjnego rodzi odpowiedzialność za wykroczenie opisane w Kodeksie wykroczeń, zagrożone karą grzywny do 250 zł. Ponadto na mocy przepisów Prawa o ruchu drogowym policjant jest uprawniony do uniemożliwienia kierującemu dalszego używania pojazdu przez odholowanie go na koszt właściciela na depozytowy parking strzeżony.

Zdaniem Rzecznika przepisy prawa, które uniemożliwiają rozwój proekologicznych inicjatyw, ze względu na to, że nie są przystosowane do wymagań nowoczesnych technologii i ekonomii współdzielenia, należy ocenić krytycznie. Powyższe zagadnienie łączy się nierozerwalnie z problemem zanieczyszczenia powietrza w naszym kraju. Skala zagrożenia dla zdrowia i życia obywateli, wynikającego ze stanu powietrza, wymaga podjęcia szeroko zakrojonych, systemowych działań, albowiem obecnie istniejące mechanizmy nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Bez wątpienia przyjęcie rozwiązań prawnych w omawianym obszarze, które wspierałyby rozwój elektro-mobilności społeczeństwa, a przez to przyczyniłyby się do ograniczania źródeł zanieczyszczeń, mogłoby stanowić jeden ze sposobów działania władz państwowych, ukierunkowany na zapewnienie mieszkańcom powietrza o odpowiedniej jakości.

Ochrona środowiska jest jedną z zasadniczych wartości chronionych przez Konstytucję. Stosownie do art. 5 Konstytucji, Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju, zaś zgodnie z art. 74 Konstytucji, władze publiczne mają obowiązek ochrony środowiska i prowadzenia polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom oraz wspierania działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury w piśmie z 8 lutego 2018 r. poinformował, że w ocenie resortu najskuteczniejszym rozwiązaniem ułatwiającym korzystanie z usługi car-sharingu w kontekście potwierdzenia dopuszczenia pojazdu do ruchu byłoby zastosowanie mobilnego rozwiązania informatycznego w oparciu o dane znajdujące się w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Jednocześnie zauważył, że w kontekście obowiązujących przepisów Prawa o ruchu drogowym w praktyce nie występuje formalna przeszkoda dla prowadzenia usługi car-sharingu. Niemniej jednak należy dążyć do upraszczania rozwiązań ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej, w szczególności wobec rozwijających się nowych technologii, zwłaszcza sprzyjających proekologicznym inwestycjom. W związku z tym, w sytuacji podjęcia przez Ministerstwo Cyfryzacji prac, które usystematyzują normy prawne dla zamierzonego wprowadzenia mDokumentów, w tym dowodu rejestracyjnego oraz prawa jazdy, Ministerstwo Infrastruktury będzie współpracowało z MC w uzgodnieniu norm prawnych w tym zakresie.