Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Finansów w sprawie ograniczania praw kandydatów na biegłych rewidentów w trakcie postępowania kwalifikacyjnego.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na ograniczanie praw kandydatów na biegłych rewidentów do utrwalania treści własnej pracy egzaminacyjnej podczas wglądu do niej, w przypadku niezaliczenia egzaminu w postępowaniu kwalifikacyjnym na biegłego rewidenta, jak również na kwestię dostępu tych osób do informacji zawierających wzory poprawnych rozwiązań i odpowiedzi z tych egzaminów.

W ocenie Rzecznika kandydat na biegłego rewidenta powinien mieć prawo do utrwalenia treści własnej pracy egzaminacyjnej w dowolny dostępny mu sposób oraz powinien zostać poinformowany o wzorach prawidłowych odpowiedzi z przeprowadzonych egzaminów.

Zgodnie z art. 51 ust. 3 i ust. 4 Konstytucji każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych oraz prawo do weryfikacji zgodności z prawdą informacji zbieranych na jego temat. Z kolei art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji gwarantuje obywatelowi dostęp do informacji publicznej, a za taką należy uznać treść poprawnych odpowiedzi i rozwiązań z przeprowadzonego egzaminu na biegłego rewidenta.

Tymczasem z przepisów ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (dalej: ustawa o biegłych rewidentach) wynika, że ustawodawca zobowiązał Komisję Egzaminacyjną do publikowania jedynie przykładowych pytań i zadań. Ponadto, kandydatowi na biegłego rewidenta przysługuje prawo wglądu do pracy egzaminacyjnej oraz prawo sporządzania notatek dotyczących treści pracy egzaminacyjnej na potrzeby odwołania. Notatki można jednak sporządzać odnośnie do tych pytań testowych lub zadań sytuacyjnych, za które kandydat nie uzyskał maksymalnej liczby punktów.

Zdaniem Rzecznika w przypadku wprowadzenia do porządku prawnego powyższych przepisów ustawodawca nie wskazał, jakie wartości konstytucyjne przemawiają za wprowadzeniem opisanego ograniczenia wobec kandydatów na biegłego rewidenta. W konsekwencji uznać należy, że wskazane rozwiązanie legislacyjne nie spełnia wymogów określonych w Konstytucji.

Ponadto, ograniczenia w postaci publikacji jedynie przykładowych pytań testowych i zadań sytuacyjnych wraz z wykazem prawidłowych odpowiedzi przez Komisję nie da się uzasadnić potrzebą ochrony wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochroną porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa, a tylko w tym zakresie można zawęzić zakres określonego bezpośrednio w Konstytucji prawa dostępu do informacji publicznej. Nie sposób również uznać, że ograniczenia te są konieczne w demokratycznym państwie i nie naruszają istoty wolności i praw. W przekonaniu Rzecznika fakt, że pytania egzaminacyjne wykorzystywane są w kolejnych egzaminach nie jest dostatecznym uzasadnieniem dla ograniczenia praw zdającego w tym zakresie.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych mających na celu zapewnienie skutecznej ochrony praw człowieka w trakcie procedury odwoławczej w postępowaniu kwalifikacyjnym na biegłego rewidenta.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w piśmie z 16 lutego 2018 r. wskazał, że obowiązujące regulacje prawne w zakresie postępowania kwalifikacyjnego oraz wyjaśnienia Komisji Egzaminacyjnej, w ocenie Ministra Finansów, pozwalają stwierdzić, iż kwestionowany przez Rzecznika art. 14 ust. 10 ustawy o biegłych rewidentach nie narusza konstytucyjnego prawa dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 10 ww. ustawy kandydatowi na biegłego rewidenta przysługuje prawo wglądu do pracy egzaminacyjnej oraz prawo sporządzania notatek dotyczących treści pracy egzaminacyjnej na potrzeby odwołania. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa. Wskazany przepis ustawy o biegłych rewidentach, zdaniem Ministra Finansów, nie ogranicza ww. konstytucyjnego prawa dostępu obywatela do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych, albowiem swoim zakresem obejmuje prawo wglądu do pracy egzaminacyjnej. Zatem dostęp do pracy egzaminacyjnej jest zapewniony. Możliwość sporządzania przez kandydata na biegłego rewidenta notatek jest dodatkowym uprawnieniem. W ocenie Ministra Finansów, przyjęte regulacje zapewniają wysokie standardy i przejrzystość postępowania kwalifikacyjnego, a tym samym czynią zadość zasadom proporcjonalności i nie naruszają zasad konstytucyjnych.