Wystąpienie do Marszałka Sejmu RP w sprawie procedury wyboru części członków Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 2018-02-23.
Wystąpienie do Marszałka Sejmu RP w sprawie procedury wyboru części członków Krajowej Rady Sądownictwa.
W związku z wejściem w życie w dniu 2 stycznia 2018 r. ustawy zmieniającej ustawę o Krajowej Radzie Sądownictwa (dalej jako: ustawa o KRS) oraz trwającą procedurą wyboru części członków KRS, a także w związku z napływającymi do Rzecznika Praw Obywatelskich skargami obywateli, Rzecznik zwrócił uwagę na dwie kwestie.
W pierwszej kolejności Rzecznik zauważył, że analiza zgłoszeń kandydatów zamieszczonych na stronie Sejmu RP wskazuje, że doszło do sytuacji, w której w wyniku wyboru dokonanego spośród zgłoszonych kandydatów, wśród członków KRS nie znajdzie się reprezentacja sędziów wszystkich rodzajów i szczebli sądownictwa. W szczególności, w KRS nie zasiądzie ani jeden przedstawiciel sądów apelacyjnych czy też Sądu Najwyższego, ale także sądu wojskowego. Wśród kandydatów jest bowiem 14 sędziów sądów rejonowych, 2 sędziów sądów okręgowych i jeden sędzia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Taka sytuacja jest nieakceptowalna ze względu na brzmienie art. 187 ust. 1 pkt 2 Konstytucji i może budzić wątpliwości co do ważności przeprowadzanej procedury wyboru członków KRS, a także może być oceniona jako sprzeczna z brzmieniem art. 9a ust. 1 ustawy o KRS. W opinii Rzecznika prowadzona procedura wyboru członków KRS wymaga zatem pogłębionej analizy i rozstrzygnięcia wątpliwości co do jej ważności, w związku z niezrealizowaniem wymogów konstytucyjnych, dotyczących składu KRS.
Druga kwestia, która wzbudziła wątpliwości Rzecznika w oparciu o skargi wpływające do Biura RPO, to problem ujawnienia nazwisk sędziów – osób popierających kandydatury do KRS. Skarżący wskazują, że na podstawie art. 11c ustawy o KRS Centrum Informacyjne Sejmu odmawia udzielenia informacji o osobach, które zgłosiły propozycje kandydatur sędziów. Zdaniem Rzecznika ww. przepis ustawy o KRS nie zabrania udostępnienia informacji w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Informacja o trybie postępowania w związku z wyborem członków organu konstytucyjnego jest w świetle art. 1 ust. 1 udip informacją publiczną zwłaszcza, że – zgodnie z art. 11a ustawy o KRS – pod zgłoszeniem kandydata na członka Rady podpisuje się 25 sędziów, z wyłączeniem sędziów w stanie spoczynku. Obywatel ma zatem prawo dowiedzieć się, czy te kryteria zostały spełnione.
Rzecznik podkreślił, jak istotną – konstytucyjną – rolę pełni Krajowa Rada Sądownictwa, której zadaniem jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Zachowanie zaś niezależności sądów i niezawisłości sędziów ma fundamentalne znaczenie dla realizacji prawa każdego do niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu. Wprawdzie art. 187 ust. 4 Konstytucji przewiduje, że sposób wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa określa ustawa, nie oznacza to jednak przyjęcia, że ustawodawca ma całkowitą swobodę regulacyjną w tym zakresie. Zarówno propozycje legislacyjne, jak i sposób wykładni obowiązujących przepisów muszą bowiem uwzględniać konstytucyjne zasady odnoszące się do gwarancji niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Rzecznik zwrócił się do Marszałka z prośbą o ustosunkowanie się do przedstawionych wyżej problemów związanych z wyborem członków KRS, a w szczególności o wskazanie, czy – w związku ze wskazanymi wyżej wątpliwościami – rozważane jest ponowne wszczęcie procedury zgłoszenia kandydatów na członków KRS tak, by możliwa była realizacja dyspozycji art. 187 ust. 1 pkt 2 Konstytucji i zapewnienie reprezentacji w KRS sądów wszystkich rodzajów i szczebli.