Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie konieczności zmiany unormowań zawartych w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 2018-03-07.

Adresat:
Prezes Rady Ministrów
Sygnatura:
IV.715.1.2016
Data sprawy:
2018-03-07
Rodzaj sprawy:
wniosek o podjęcie inicjatywy prawodawczej (WGI)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Cywilnego
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie konieczności zmiany unormowań zawartych w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich kierował już wystąpienia do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w których zwracał uwagę na konieczność podjęcia działań legislacyjnych w celu zmiany unormowań zawartych w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, które – w ocenie Rzecznika – z naruszeniem zasad sprawiedliwości społecznej tak samo dotkliwie sankcjonują zawinione i niezawinione naruszenie autorskich praw majątkowych.

Art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b Prawa autorskiego przyznaje osobom, uprawnionym z tytułu autorskich praw majątkowych, w przypadku naruszenia ich praw, roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej, w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Możność dochodzenia tego roszczenia i jego wysokość jest niezależna od winy po stronie użytkownika praw autorskich. Skutkiem tego, takie same sankcje grożą osobie, która umyślnie narusza autorskie prawa majątkowe np. w celach zarobkowych, jak i osobie, która takie prawa narusza w sposób nieświadomy. Rozwiązanie takie jest też o tyle niesprawiedliwe, że powszechna i masowa eksploatacji dóbr kultury w środowisku cyfrowym znacznie utrudnia ich użytkownikom uzyskanie wiarygodnej informacji o legalności ich udostępniania.

W tej sytuacji dopuszczalność podnoszenia roszczeń o zapłatę sumy pieniężnej, stanowiącej dwukrotność stosownego wynagrodzenia, nawet w przypadku nieumyślnego naruszenia autorskich praw majątkowych, wydaje się, zdaniem Rzecznika, nieuprawnioną ingerencją w sferę wolności majątkowej użytkowników utworów chronionych Prawem autorskim.

Pomimo wagi zasygnalizowanego problemu, istotnego z punktu widzenia zgodności norm Prawa autorskiego ze standardami konstytucyjnymi, Rzecznik nie otrzymał odpowiedzi ministra właściwego do spraw kultury. Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o spowodowanie udzielenia Rzecznikowi odpowiedzi, zawierającej wyjaśnienia w sprawie poruszonej w niniejszym wystąpieniu.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2018-03-20
Opis odpowiedzi:
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w piśmie z 20 marca 2018 r. wskazał, iż w ocenie resortu obowiązująca w polskim prawie autorskim regulacja wprowadza odpowiednią równowagę pomiędzy interesami twórców a interesami użytkowników. Z jednej strony bierze pod uwagę sytuację twórcy i zapewnia odpowiedni mechanizm do dochodzenia należnych im praw. Z drugiej strony, jeżeli mechanizm ten zostanie użyty w nieodpowiedni sposób, w sposób rażąco krzywdzący indywidualnych użytkowników dóbr kultury, to roszczenie uprawnionego będzie nosiło charakter nadużycia prawa i zostanie odpowiednio zredukowane, mając na względzie zasady sprawiedliwości społecznej.