Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.

Organizacja zbiórek publicznych i udział w nich stanowi formę zrzeszania się w celu realizacji określonego celu. Tym samym znajduje się pod ochroną art. 12 Konstytucji. Rolą państwa powinno być sformułowanie regulacji dotyczących tej formy zrzeszania się w taki sposób, by w maksymalnym stopniu zapewnić realizację wolności zrzeszania się w tej właśnie formie.

W związku z powyższym, Rzecznik Praw Obywatelskich z zaniepokojeniem przyjął informacje o procedowanym obecnie projekcie ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Przez blisko cztery lata obowiązywania aktualnych wciąż regulacji, nie budziły one kontrowersji, co w ocenie Rzecznika dowodzi ich skuteczności. Podjęte obecnie prace legislacyjne, a w szczególności zakres proponowanych zmian drastycznie rozszerzający kompetencje nadzorcze ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydają się zatem nieuzasadnione i już teraz spotkały się z istotnym sprzeciwem organizacji prowadzących zbiórki publiczne.

W ocenie Rzecznika poszczególne proponowane rozwiązania mogą naruszać normy konstytucyjne (w szczególności art. 2 i art. 78 Konstytucji). Jako szczególnie groźne dla wolności organizowania zbiórek publicznych uznać należy zapisy projektu dotyczące przyznania ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej znacznej swobody w przerywaniu już trwającej zbiórki publicznej (połączone z kompetencją do zastępczego wyznaczania celu, na jaki mają zostać przeznaczone zebrane środki).

Jednocześnie, z uwagi na tempo prac, autor projektu nie ustrzegł się licznych błędów, które powodują, że zakładane nim cele nie zostaną osiągnięte, a jedynym skutkiem przyjęcia proponowanych regulacji może być konflikt na linii władze publiczne – organizatorzy/uczestnicy zbiórek i – będący jego efektem – spadek zainteresowania tego rodzaju formą zrzeszania się.

Rzecznik podkreślił, że z uwagi, iż organizowanie i udział w zbiórce publicznej określić należy jako formę zrzeszania się, wprowadzanie ograniczeń tej wolności należy oceniać przez pryzmat art. 31 ust. 3 Konstytucji. W takim przypadku niezbędne jest wykazanie, że wprowadzane ograniczenia spełniają warunek proporcjonalności i są konieczne w demokratycznym państwie.

Rzecznik zwrócił się do Ministra o przedstawienie informacji, czy do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji docierały sygnały kwestionujące obecnie obowiązujące regulacje ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Poprosił również o wskazanie, czy w resorcie znane są przypadki zbiórek, które – w ocenie Ministra – wymagają nowelizacji obecnie obowiązujących przepisów.

 

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 30 kwietnia 2018 r. wyjaśnił, że powodem rozpoczęcia prac nad zmianami w ustawie o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych była wzbudzająca kontrowersje i krytykę opinii publicznej zbiórka zorganizowana przez stowarzyszenie „Duma i Nowoczesność”. Projekt nowelizacji tej ustawy miał jedynie dać narzędzia, by zablokować przeprowadzenie zbiórki publicznej, której cel jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Proponowane przepisy nigdy nie miały natomiast na celu ograniczania działań organizacji, które od lat przeprowadzają w Polsce zbiórki publiczne. Sekretarz Stanu poinformował także, że po analizie uwag, które w toku konsultacji przekazano do resortu, MSWiA podjęło decyzję o zaprzestaniu prac nad nowelizacją ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.