Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w sprawie nowelizacji ustawy o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja ustawy o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 12 marca 2018 r., wprowadza do obowiązujących dotychczas przepisów szereg zmian w zakresie funkcjonowania Komisji do spraw usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich (dalej jako: Komisja). W szczególności jednak reguluje ona zasady przetwarzania danych osobowych przez Komisję. Przykładowo, w dodawanym art. 12a ust. 1 ustawy wskazuje się, że Komisja ma dostęp do aktualnych i pełnych danych i informacji zawartych w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), Krajowym Rejestrze Karnym (KRK) oraz centralnej bazie danych ksiąg wieczystych. Nie ogranicza się przy tym dostępu do tych danych ani ze względu na cel ani nie reguluje pozostałych kwestii z tym związanych, chociażby nie wprowadza żadnego ograniczenia czasowego. W art. 12a ust. 2 ustawy wskazano też, że w celu realizacji zadań wynikających z ustawy Komisja może przetwarzać dane z tych zbiorów bez wiedzy i zgody osoby, której te dane dotyczą. To oznacza, że Komisja otrzymała niczym nieograniczony dostęp do zbiorów i rejestrów prowadzonych przez organy władzy publicznej.

Ponadto, w art. 12a ust. 3 ustawy dodano możliwość korzystania przez Komisję z bezpośredniego dostępu do danych zgromadzonych w KRS, w drodze teletransmisji danych, zaś zasady tego dostępu mają zostać określonego w drodze porozumienia między Ministrem Sprawiedliwości a przewodniczącym Komisji. Obecnie jest nim Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Takie rozwiązanie budzi oczywiste wątpliwości, czy ustalenia między Ministrem Sprawiedliwości a Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości nie będą dawały zbyt daleko idących uprawnień Komisji, a tym samym czy nie będą zbyt głęboko ingerowały w prawo do prywatności i wyrażoną w art. 51 Konstytucji zasadę ochrony autonomii informacyjnej.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił także uwagę, że w przepisach ustawy uregulowano bardzo szeroko możliwość żądania przez Przewodniczącego Komisji przekazania mu informacji i dokumentów – zarówno przez organy administracji rządowej i samorządowej, jak i przez podległe im jednostki organizacyjne, organy samorządów zawodowych, czy inne jednostki organizacyjne i instytucje, prezesa właściwego sądu oraz prokuratora. Tak szerokie uprawnienia do przetwarzania danych bez zgody i wiedzy osoby, której dane dotyczą, a także nałożenie tak daleko idących obowiązków współpracy wymienionych wyżej podmiotów z Przewodniczącym Komisji rodzi zastrzeżenia nie tylko ze względu na obawy o poziom ochrony danych osobowych, ale także ze względu na możliwość ingerencji w tajemnice zawodowe, czy też ingerencję w toczące się postępowania. Co istotne, wśród przetwarzanych danych osobowych mogą znajdować się również dane wrażliwe.

Komisja jest organem administracji publicznej, jak wprost stanowi art. 3 ust. 3 ustawy o Komisji. W związku z tym, jest zobowiązana do działania na podstawie i w granicach prawa, zgodnie z art. 7 Konstytucji. Pozytywnie należy zatem ocenić w ogóle próbę uregulowania podstawy prawnej do przetwarzania danych osobowych o obywatelach, której do chwili uchwalenia omawianej nowelizacji w ogóle nie było. Zdaniem Rzecznika można mieć jednak wątpliwości, czy przyznane Komisji kompetencje do przetwarzania danych, w tym danych wrażliwych, nie są w istocie nieograniczone, a tym samym niekonstytucyjne.

Rzecznik zwrócił się z prośbą o zajęcie stanowiska i opinię w sprawie uchwalonej ustawy w zakresie kompetencji GIODO, również w kontekście wspomnianych wyżej przepisów rodo.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w piśmie z 21 sierpnia 2019 r. zgodził się, że w świetle dyspozycji art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, doprecyzowania wymagają, zawarte w ustawie o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa, regulacje dotyczące dostępu komisji do, zawierającego informacje o wyrokach skazujących oraz czynach zabronionych lub powiązanych środkach bezpieczeństwa, Krajowego Rejestru Karnego. O ile bowiem sam dostęp komisji do danych zawartych w Krajowym Rejestrze Karnym nie budzi zastrzeżeń organu właściwego w sprawie ochrony danych osobowych z uwagi na zakres jej kognicji, to wzgląd na wymogi z art. 10 rozporządzenia 2016/679 jednoznacznie przemawia za zmianą, zbyt lakonicznych w tej kwestii, przepisów ww. ustawy normujących zasady dostępu komisji do danych z Krajowego Rejestru Karnego oraz określających sposób postępowania z danymi pochodzącymi z tego rejestru. Problematyka ta powinna być uregulowana na etapie dostosowania przepisów ustawy o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych… do unormowań rozporządzenia 2016/679, co dotychczas nie nastąpiło. Z drugiej strony za zbyt daleko idące uznać należy, podniesione przez Rzecznika wątpliwości odnośnie art. 12a ust. 3 ww. ustawy w sytuacji, gdy – zgodnie z art. 8 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym – Krajowy Rejestr Sądowy jest jawny i każdy ma prawo do danych zawartych w tym rejestrze.