Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie procedury powoływania na stanowisko prokuratorskie.

Na tle jednej ze spraw indywidualnych Rzecznik Praw Obywatelskich powziął wątpliwości co do procedury powoływania na stanowisko prokuratora prokuratury rejonowej.

Zgodnie z brzmieniem art. 80 Prawa o prokuraturze w przypadku utworzenia lub zwolnienia stanowiska prokuratora prokuratury rejonowej Prokurator Generalny podejmuje decyzję o wyłonieniu kandydata na pierwsze stanowisko prokuratorskie w procedurze konkursowej, przeprowadzanej na podstawie art. 81-90 Prawa o prokuraturze, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach powołuje na to stanowisko kandydata wskazanego we wniosku Prokuratora Krajowego, o którym mowa w art. 74 § 1 Prawa o prokuraturze, bez przeprowadzenia procedury konkursowej.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze, dowolność, co do podejmowania decyzji przez Prokuratora Krajowego przy powołaniu na stanowisko prokuratora rejonowego oraz brak transparentnych kryteriów wyboru kandydata na stanowisko prokuratorskie, o jakim mowa w art. 80 Prawa o prokuraturze, rodzi uzasadnione wątpliwości co do zgodności tego mechanizmu z art. 60 Konstytucji. Tryb decyzyjny Prokuratora Krajowego w tym zakresie nie zawiera bowiem elementów, które pozwoliłyby uznać, że jest to procedura transparentna.

Po drugie, Prawo o prokuraturze nie przewiduje żadnej procedury odwoławczej od zaniechania przekazania przez Prokuratora Krajowego do Prokuratora Generalnego wniosku o powołanie na stanowisko prokuratora rejonowego. W konsekwencji, obecna regulacja prawna dotycząca procedury mianowania prokuratorów zawarta w prawie o prokuraturze uniemożliwia weryfikację tego, czy dostęp do służby publicznej, w tym przypadku do stanowiska prokuratora rejonowego, odbywa się na jednakowych zasadach.

Zdaniem Rzecznika tego typu mechanizm prowadzi do pozbawienia obywatela polskiego ubiegającego się o stanowisko w służbie publicznej prawa wynikającego z Konstytucji, tj. prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Skoro nie istnieją żadne gwarancje proceduralne zapewniające weryfikowalność decyzji Prokuratora Krajowego w sprawie odmowy dostępu do służby publicznej to należałoby uznać, że w omawianym przypadku Konstytucja jest wyłącznie pustą deklaracją wydrążoną z jakiejkolwiek treści.

W ocenie Rzecznika przyjęty w prawie o prokuraturze model rekrutacji na pierwsze stanowisko prokuratorskie jest również sprzeczny z wypracowanymi przez organy Rady Europy rekomendacjami odnoszącymi się do zatrudniania prokuratorów.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Prokuratora Generalnego w piśmie z 17 maja 2018 r. wyjaśnił, że dla prawidłowego kierowania jednolitą i zhierarchizowaną strukturą prokuratury wymagane jest posiadanie przez Prokuratora Krajowego minimum swobody decyzyjnej w zakresie obsadzania stanowisk, przy czym nie może być rzecz jasna mowy o dowolności rozstrzygnięcia w tym zakresie. Brak możliwości nieuwzględnienia postulowanego wniosku prokuratora okręgowego o powołanie kandydata, pomimo spełnienia wymogów formalnych i zaistnienia przesłanek merytorycznych statuowałby Prokuratora Krajowego w pozycji podległej stanowisku niższego rzędu. Ponadto, zdaniem Prokuratora Generalnego samo niezadowolenie lub subiektywne poczucie pokrzywdzenia niepowołanego kandydata nie stanowi usprawiedliwionej podstawy uznania, iż mogłoby dojść do naruszenia art. 60 Konstytucji, jeżeli nie wskazał on uzasadnionych zarzutów, które potwierdzałyby rzeczywiste zastosowanie wobec jego kandydatury nierównych lub dyskryminujących kryteriów dostępu do stanowiska prokuratorskiego, w porównaniu do innych kandydatur zgłoszonych w tej czy innych procedurach konkursowych.