Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie potrzeby wdrożenia przez Policję skutecznych mechanizmów reagowania na treści i symbole rasistowskie oraz faszystowskie, pojawiające się podczas zgromadzeń publicznych z dnia 2018-06-06.

Adresat:
Komendant Główny Policji
Sygnatura:
XI.518.27.2018
Data sprawy:
2018-06-06
Rodzaj sprawy:
wystąpienie o charakterze generalnym (WG)
Nazwa zepołu:
Zespół do spraw Równego Traktowania
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie potrzeby wdrożenia przez Policję skutecznych mechanizmów reagowania na treści i symbole rasistowskie oraz faszystowskie, pojawiające się podczas zgromadzeń publicznych.

Rzecznik Praw Obywatelskich, pełniący również funkcję niezależnego organu do spraw równego traktowania, wielokrotnie sygnalizował swoje zaniepokojenie nasilającymi się w ostatnim czasie przejawami postaw rasistowskich i ksenofobicznych, w postaci przemocy zarówno fizycznej, jak i werbalnej, kierowanej wobec mieszkających w Polsce cudzoziemców, a także obywateli polskich o różnym pochodzeniu narodowym czy etnicznym i wyznawców różnych religii. Rzecznik zwracał przy tym uwagę na coraz częściej pojawiające się w przestrzeni publicznej symbole i treści rasistowskie, faszystowskie, a nawet nazistowskie, odwołujące się wprost do ideologii III Rzeszy.

Symbolika taka pojawiła się choćby podczas ubiegłorocznego Marszu Niepodległości czy Marszu Pamięci Żołnierzy Wyklętych, zorganizowanego w lutym tego roku. 1 maja 2018 r., przy okazji manifestacji zorganizowanej pod hasłem Narodowe Święto Pracy, na ulicach Warszawy po raz kolejny pojawiły się symbole rasistowskie i nazistowskie.

W ocenie Rzecznika wydarzenia podczas ww. zgromadzeń publicznych pokazały, że konieczna jest krytyczna analiza postępowania jednostek Policji zabezpieczających te zgromadzenia. Analiza taka powinna dotyczyć sposobu reagowania funkcjonariuszy Policji na sytuacje, w których uczestnicy lub organizatorzy zgromadzeń posługują się symboliką faszystowską rasistowską lub inną propagującą totalitarny ustrój państwa, i w których zachodzi prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego, określonego w art. 256 § 1 lub art. 257 Kodeksu karnego. Rzecznik podkreślił, że przestępstwa motywowane uprzedzeniami, stanowiące szczególny rodzaj przestępstw, wymagają od organów państwa, zwłaszcza Policji, stanowczej reakcji i determinacji w zakresie ich wykrywania i ścigania.

Podjęcie przez Policję prac nad kompendium poświęconym metodyce zwalczania przestępstw motywowanych nienawiścią jest, zdaniem Rzecznika, doskonałą okazją do przeprowadzenia wspomnianej analizy, a następnie do sformułowania takich zaleceń lub wytycznych, które wskażą, jako zasadę, obowiązek podjęcia przez funkcjonariuszy Policji niezwłocznej interwencji w każdym przypadku publicznego propagowania treści rasistowskich czy faszystowskich. Aby taka interwencja była możliwa konieczne jest również upowszechnienie wśród funkcjonariuszy Policji wiedzy o symbolach i hasłach o charakterze rasistowskim lub odwołujących się do faszyzmu czy nazizmu.

Mając powyższe na uwadze Rzecznik zwrócił się do Komendanta z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie, przeprowadzenie wspomnianej analizy, poinformowanie o jej wynikach, a także o rozważenie ujęcia wskazanego wyżej tematu w przygotowywanym obecnie kompendium.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2018-07-10
Opis odpowiedzi:
Komendant Główny Policji w piśmie z 10 lipca 2018 r. poinformował, że nie podziela obaw wyrażonych w piśmie Rzecznika. Podkreślił, że statystyki policyjne wskazują na spadek liczby przestępstw popełnianych z nienawiści. Jeśli chodzi o imprezy masowe i zgromadzenia, w ocenie Komendanta Głównego zasadniczą rolą Policji podczas zabezpieczania zgromadzeń publicznych jest zapewnienie uczestnikom bezpiecznego udziału oraz podejmowanie działań ułatwiających to uczestnictwo. Taktyka działania Policji nie zawsze skutkować będzie bezpośrednią interwencją, ale zawsze policjanci będą dążyć do zabezpieczenia materiału dowodowego i ustalenia tożsamości osób prezentujących symbole, które mogą zostać uznane za symbole nawołujące do nienawiści, celem ewentualnego pociągnięcia do odpowiedzialności karnej, jeżeli czyn będzie wyczerpywał znamiona przestępstwa. Ponadto, Komendant poinformował Rzecznika o zatwierdzeniu Planu działań Policji na lata 2018–2021 w zakresie przeciwdziałania propagowaniu faszyzmu i innych ustrojów totalitarnych oraz przestępstwom nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość. Plan ten stanowi element działalności międzyresortowej grupy roboczej ds. profilaktyki przestępstw polegających na publicznym propagowaniu faszyzmu i innych ustrojów totalitarnych.