Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej Z. C. (sygn. akt SK 8/14) z dnia 2014-05-16.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej Z. C. (sygn. akt SK 8/14).
W piśmie procesowym z dnia 12 września 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił stanowisko w sprawie wraz z uzasadnieniem. Skarga konstytucyjna dotyczy niektórych przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych. Ustawa ta określa zasady ochrony informacji, których ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej lub byłoby niekorzystne z punktu widzenia jej interesów. Uzyskanie poświadczenia bezpieczeństwa, które dopuszcza do prac związanych z dostępem do informacji niejawnych o klauzuli "poufne" lub wyższej, następuje po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego, którego celem jest ustalenie, czy osoba sprawdzana daje rękojmię zachowania tajemnicy. Ustawa określa trzy możliwe sposoby zakończenia postępowania sprawdzającego: wydanie poświadczenia bezpieczeństwa, odmowa jego wydania bądź umorzenie postępowania. Kontrolne postępowanie sprawdzające kończy się natomiast decyzją o cofnięciu poświadczenia bezpieczeństwa, poinformowaniem o braku zastrzeżeń lub decyzją o umorzeniu postępowania. W uzasadnieniu swego stanowiska Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził m.in., że ustawodawca uregulował przebieg kontrolnego postępowania sprawdzającego oraz postępowania sądowoadministracyjnego po wniesieniu skargi na decyzję w sposób, który wywołuje wątpliwości co do zgodności z Konstytucją w zakresie nałożonych na obywateli ograniczeń praw i wolności. Postępowanie sprawdzające zostało ukształtowane odmiennie od uregulowania ogólnego postępowania administracyjnego w Kodeksie postępowania administracyjnego. W konsekwencji osoba sprawdzana nie ma możliwości zapoznania się z materiałem zebranym w trakcie prowadzonego postępowania, pozbawiona jest więc podstawowego uprawnienia stron, będącego warunkiem skutecznego zaskarżenia decyzji zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak i sądowoadministracyjnego.
Ustawa o ochronie informacji niejawnych modyfikuje także postępowanie sądowoadministracyjne wszczynane przez wniesienie skargi na decyzję organu II instancji o odmowie wydania poświadczenia bezpieczeństwa. Skarżącemu oraz osobie uprawnionej do obsady stanowiska doręcza się wyłącznie odpis wyroku. W przeciwieństwie do ogólnego postępowania sądowoadministracyjnego, osoba sprawdzana nie ma możliwości zapoznania się z uzasadnieniem, co stoi w sprzeczności z konstytucyjnym prawem do sądu. W rezultacie osoba sprawdzana nie może skutecznie zaskarżyć orzeczenia sądu I instancji, gdyż nie ma możliwości wykazania, jakie naruszenia prawa materialnego i procedury zarzuca rozstrzygnięciu. Brak dostępu do akt sprawy kontrolnego postępowania sprawdzającego oraz brak możliwości zapoznania się z uzasadnieniem wyroku uniemożliwia skuteczne zaskarżenie decyzji organów administracji, a także nieproporcjonalnie ogranicza autonomię informacyjną jednostek oraz prawo do sądu i związane z nim prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji I instancji.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego skarżący, wbrew ustawowym wymaganiom, nie sformułował poprawnie zarzutu naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw i wolności z powołaniem dowodów lub argumentów na jego uzasadnienie. Należało zatem umorzyć postępowanie w części dotyczącej kontroli zgodności art. 3 ustawy o ochronie informacji w zaskarżonym zakresie. W odniesieniu natomiast do zarzutu naruszenia przez art. 38 ust. 3 ustawy o ochronie informacji przepisów Konstytucji Trybunał uznał, że całkowite pozbawienie strony możliwości zapoznania się z uzasadnieniem wyroku sądu administracyjnego pierwszej instancji prowadzi do ograniczenia zasady sprawiedliwej procedury sądowej, a także prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Kwestionowany art. 38 ust. 3 ustawy o ochronie informacji, który przewiduje, że skarżącemu doręcza się jedynie odpis wyroku sądu administracyjnego bez jego uzasadnienia, uniemożliwia poznanie motywów rozstrzygnięcia zarówno prawnych, jak i faktycznych. Co więcej, do braku doręczenia uzasadnienia wyroku sądu administracyjnego dochodzi w sytuacji, w której samo postępowanie sądowe toczyło się z wyłączeniem jawności wewnętrznej, a co za tym idzie udziału skarżącego. W konsekwencji jest nie tylko pozbawiony szansy poznania toku rozumowania przyjętego przez sąd, ale także możliwości oceny, czy orzeczenie to jest materialnie i formalnie prawidłowe. Zdaniem Trybunału zaskarżony przepis nie spełnia przesłanki niezbędności. Możliwe są bowiem inne środki ingerencji, które osiągają założony cel w postaci ochrony informacji niejawnych, ale pociągają za sobą ograniczenie praw podstawowych skarżącego w węższym zakresie.