Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie procedury dokonywania wpisów do gminnej ewidencji zabytków.

Od kilku lat w zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje kwestia procedur stosowanych przy włączaniu nieruchomości prywatnych do gminnej ewidencji zabytków, uregulowanej w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

W ocenie Rzecznika wpis do ewidencji gminnej skutkuje objęciem własności prywatnej ograniczeniami w korzystaniu ze względu na dominujący interes publiczny. Tymczasem, szczątkowe regulacje ustawowe nie przewidują ochrony prawnej dla właściciela kwestionującego taki wpis – jakkolwiek w pewnym zakresie dopuszcza je orzecznictwo sądów administracyjnych.

W toku dotychczasowej korespondencji z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzecznik został poinformowany o utworzeniu Zespołu do opracowania projektu ustawy regulującej sprawy ochrony zabytków, którego zadaniem miało być m.in. dokonanie przeglądu i oceny przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz opracowanie projektu nowej ustawy regulującej sprawy ochrony zabytków; problematyka gminnej ewidencji zabytków, jej statusu oraz procedur umieszczania zabytków w ewidencji również miała być przedmiotem analiz Zespołu. Jeszcze przed zakończeniem prac Zespołu możliwe miało być też dokonanie nowelizacji rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.

Niestety, jak do tej pory oczekiwane zmiany nie zostały wprowadzone, nie wiadomo także, kiedy nowelizacja zarówno samej ustawy, jak i rozporządzenia mogłaby ostatecznie nastąpić. Tymczasem problem ten w dalszym ciągu nie jest rozwiązany, a obecny stan prawny budzi zastrzeżenia konstytucyjne, wyrażane także w orzecznictwie sądów administracyjnych.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w tej sprawie, a także o poinformowanie, na jakim etapie zaawansowania znajdują się prace wspomnianego wyżej Zespołu oraz – jeżeli to możliwe na obecnym etapie sprawy – o przedstawienie założeń projektowanej nowelizacji systemu ochrony zabytków.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w piśmie z 20 sierpnia 2018 r. poinformował, że nowelizacja rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem została ujęta w wykazie prac legislacyjnych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stosowny projekt jest na etapie opracowywania. W ocenie resortu projektowane rozwiązania wychodzą naprzeciw oczekiwaniom formułowanym w wystąpieniach Rzecznika do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz w pisemnym stanowisku do Trybunału Konstytucyjnego do sprawy o sygn. SK 3/15. Sekretarz Stanu wskazał też, że Zespół do opracowania projektu ustawy regulującej sprawy ochrony zabytków wspomagany ekspertami zewnętrznymi w dalszym ciągu prowadzi prace, do których został ustanowiony.