Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie skargi konstytucyjnej J.B. (sygn. akt SK 17/18)

W wyroku z dnia 3 października 2017 r., sygn. akt SK 31/15, Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją art. 7781 k.p.c. w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej. Skarżący, mając za podstawę ww. wyrok TK, wniósł w ustawowym terminie skargę o wznowienie postępowania w sprawie nadania przeciwko niemu klauzuli wykonalności. Sąd Apelacyjny jednak odrzucił skargę, wskazując, że w świetle art. 399 § 1 i 2 k.p.c. skarga o wznowienie nie przysługuje od postanowień pomocniczych, a taki charakter, zdaniem Sądu, ma postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Ponadto Sąd wskazał, że w świetle uchwały 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 2009 r. o sygn. akt III PZP 2/09, mającej moc zasady prawnej, wyrok interpretacyjny Trybunału, stwierdzający niekonstytucyjność określonej wykładni normy prawnej, nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu i nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich należy stwierdzić niezgodność przyjętej przez Sąd Apelacyjny wykładni art. 4011 k.p.c. z przepisami Konstytucji. Rzecznik wskazał, że pogląd Sądu Apelacyjnego oparty na ww. uchwale Sądu Najwyższego o tym, że negatywny wyrok interpretacyjny nie może stanowić podstawy żądania wznowienia postępowania, sprowadza się do twierdzenia, że wyrok ten nie jest orzeczeniem o konstytucyjności, lecz formą wykładni przepisu, a skoro jest to wykładania to nie może powodować utraty mocy obowiązującej przepisu. Zdaniem Rzecznika powyższe stanowisko nie znajduje uzasadnienia w Konstytucji. Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Przepis ten mówi zatem o orzeczeniach Trybunału, nie czyniąc w tym względzie żadnych wyjątków. Natomiast stosownie do art. 194 ust. 4 Konstytucji orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

W opinii Rzecznika, z powyższego wynika, że jedynym warunkiem do żądania wznowienia postępowania jest to, aby orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego było orzeczeniem o niezgodności przepisu z wzorcem kontroli. Orzeczeniem takim jest zaś orzeczenie stwierdzające w sentencji, że przepis rozumiany w sposób określony przez Trybunał narusza Konstytucję.