Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym o przeliczenie emerytury z dnia 2018-10-08.

Adresat:
Sąd Apelacyjny
Sygnatura:
BPW.7060.21.2017
Data sprawy:
2018-10-08
Rodzaj sprawy:
przystąpienie do postępowania sądowego (PS)
Nazwa zepołu:
Biuro Pełnomocnika Terenowego we Wrocławiu
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym o przeliczenie emerytury.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do zagadnienia czy ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r., którzy po przyznaniu prawa do emerytury wcześniejszej na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej złożą wniosek o przeliczenie (przyznanie) emerytury w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, w sytuacji podlegania ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 30 miesięcy po przyznaniu dotychczas pobieranej emerytury, mają prawo do ustalenia wysokości tej emerytury (przeliczenia) przy zastosowaniu nowej kwoty bazowej do części socjalnej emerytury (art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej).

W odniesieniu do tej kwestii istnieją poważne rozbieżności w wykładni prawa, dokonywanej przez sądy okręgowe i sądy apelacyjne. Pierwsza z linii orzeczniczych opiera się na założeniu, że emerytura przyznana po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, w sytuacji gdy ubezpieczony był uprawniony do wcześniejszej emerytury, nie stanowi nowego świadczenia. Prawo do emerytury wcześniejszej bowiem nie wygasa, a uzyskanie powszechnego wieku emerytalnego umożliwia ustalenie podstawy wymiaru na nowo. Druga linia orzecznicza opiera się na założeniu, że emerytura wcześniejsza i emerytura po uzyskaniu powszechnego wieku emerytalnego są odrębnymi świadczeniami. Wysokość emerytury może być ustalana tylko wg nowych zasad (art. 26 ustawy emerytalnej), z pominięciem art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej. Przepis art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej może być stosowany tylko w związku z nabywaniem kolejnego uprawnienia emerytalnego. Ubezpieczony urodzony po 31 grudnia 1948 r. nie ma prawa do przyznania emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej i obliczenia jej na podstawie art. 53 ust 1 i 4 ustawy, bowiem to świadczenie przysługuje tylko ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. W związku z tym brak jest podstaw do ustalania wysokości emerytury powszechnej ubezpieczonego urodzonego po 31 grudnia 1948 r. w oparciu o art. 53 ust 4 ustawy emerytalnej (przyjęcie nowej kwoty bazowej do części socjalnej), gdyż podlega ona przepisom art. 24 - 26 ustawy emerytalnej. Zastosowanie względem tych osób starych zasad stanowiło wyjątek od reguły i dotyczyło wyłącznie wcześniejszej emerytury.

Rzecznik Praw Obywatelskich skłania się do uznania za prawidłową wykładni zachowującej możliwość zastosowania art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej w odniesieniu do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., pobierających wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej. W ocenie Rzecznika niejednolita wykładnia art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej, dokonywana przez różne sądy, narusza konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawa, a w szczególności wynikającą z niej zasadę zaufania obywateli do państwa. W demokratycznym państwie prawa niedopuszczalna jest bowiem sytuacja, by obywatel ponosił negatywne skutki błędów leżących po stronie organów władzy publicznej w postaci wadliwej wykładni obowiązujących przepisów prawnych. W świetle ustalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego zasada zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa opiera się nie tylko na stanowieniu takiego prawa, które zapewnia obywatelom bezpieczeństwo prawne, lecz także na jego prawidłowym stosowaniu.

 


Data odpowiedzi:
2018-10-11
Opis odpowiedzi:
Stanowisko nieuwzględnione (wyrok z 11 października 2018 r., sygn. akt III AUa 542/18).
W ocenie Sądu Apelacyjnego przepisy art. 53 ust. 3 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie mogą mieć zastosowania do skarżącej, gdyż ze względu na datę jej urodzenia, a także podstawę prawną przyznania jej wcześniejszej emerytury, nie ma do niej zastosowania przepis art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2. Przepisy art. 53 ust. 3 i 4 dotyczą osób, które nabywają prawo do emerytury na podstawie art. 27 ustawy, a zatem osób, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r. i miały ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów. Podstawa wymiaru emerytury skarżącej, po osiągnięciu przez nią 60. roku życia może być obliczona tylko według przepisów wskazanych trafnie w zaskarżonej decyzji przez organ rentowy, gdyż skonsumowała ona prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 46 ustawy. Wyłączenie spod uregulowania tego przepisu osób, które pobierały wcześniejsze emerytury na podstawie art. 46 nie oznacza, jak chciałaby tego skarżąca, że osoby te, po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, mają prawo do ponownego obliczenia całości emerytury na podstawie art. 53 ustawy z nową kwotą bazową. Osoba, która przeszła na swój wniosek na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 46 ustawy i prawo to realizowała, nie nabywa kolejnego prawa do emerytury po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego. Nabywa jedynie prawo do przeliczenia jej wysokości, w tym przypadku na podstawie art. 26 ustawy, stosownie do uregulowań przewidzianych dla jej grupy wiekowej.