Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie potrzeby wprowadzenia zmian legislacyjnych umożliwiających refundację kosztów wymiany systemu ogrzewania.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi wskazujące na problem braku możliwości refundacji kosztów ponoszonych przez obywateli na wymianę systemu ogrzewania na proekologiczny ze środków pieniężnych pochodzących z dotacji celowej, udzielanej przez jednostkę samorządu terytorialnego. Kwestia ta dotyczy w szczególności przypadków osób, które z wnioskiem o dotację wystąpiły po wyczerpaniu puli środków na dany rok, jednak z uwagi na zaawansowanie inwestycji, zdecydowały się na jej przeprowadzenie, mimo nieuzyskania dotacji licząc, że uzyskają dofinansowanie (refundację) w ramach środków przeznaczonych przez samorząd na kolejny rok. W obecnym stanie prawnym jest to jednak niemożliwe, bowiem ani przepisy Prawa ochrony środowiska ani te wynikające z ustawy o finansach publicznych nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy dotacja może być udzielona na zadanie uprzednio zrealizowane.

Powyższe zagadnienie łączy się z problemem zanieczyszczenia powietrza w naszym kraju, który jest przedmiotem szczególnej troski Rzecznika. W wystąpieniu z 2016 r., jako pozytywny przykład działań państwa na rzecz ochrony środowiska Rzecznika wskazał przyjęcie w końcu ubiegłej kadencji Sejmu i podpisanie przez Prezydenta RP w dniu 6 października 2015 r. tzw. ustawy antysmogowej, która umożliwia wprowadzanie przez sejmiki wojewódzkie ograniczeń w spalaniu paliw. Wprowadzenie ograniczeń wiąże się ze zwiększonymi nakładami finansowymi dla gospodarstw domowych (konieczność zmiany systemu ogrzewania, zwiększone koszty ogrzewania). Dlatego, zdaniem Rzecznika, państwo powinno nie tylko wprowadzać przepisy umożliwiające samorządom ograniczanie źródeł zanieczyszczeń, ale także wspierać samorząd w realizacji zadań zmierzających do zapewnienia mieszkańcom odpowiedniej jakości powietrza.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o analizę przedstawionego problemu i zajęcie stanowiska wobec potrzeby wprowadzenia zmian legislacyjnych umożliwiających refundację kosztów ponoszonych przez obywateli na wymianę systemu ogrzewania na proekologiczny.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Środowiska w piśmie z 30 lipca 2019 r. poinformował, iż w jego opinii wsparcie gospodarstw domowych w realizacji przedsięwzięć służących ochronie środowiska musi mieć na celu nie tylko osiąganie wymiernych efektów ekologicznych, lecz musi także odbywać się w formach zapewniających efektywne i prawidłowe gospodarowanie środkami publicznymi. W przekonaniu Ministra obecne regulacje ustawowe uwzględniają oba powyższe warunki. Nie ma również przesłanek do twierdzenia, że grożą one ograniczeniem zaangażowania gospodarstw domowych w podejmowanie inwestycji przyczyniających się do zmniejszania presji na środowisko lub do poprawy jego stanu – przeciwnie, zdaniem Ministra, mogą się one przyczyniać do lepszego planowania, a zarazem większej skuteczności takich działań w aspekcie ochrony środowiska.