Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP w sprawie wyeliminowania ograniczenia w dostępie do świadczenia pielęgnacyjnego rodziców korzystających z prawa do wcześniejszej emerytury w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością z dnia 2018-10-12.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP w sprawie wyeliminowania ograniczenia w dostępie do świadczenia pielęgnacyjnego rodziców korzystających z prawa do wcześniejszej emerytury w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością.
Rzecznik Praw Obywatelskich z satysfakcją przyjął informację o podjęciu prac legislacyjnych nad zmianą ustawy o świadczeniach rodzinnych, w celu przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobom pobierającym wcześniejszą emeryturę z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, tym bardziej, że problematyka ta jest często podnoszona w skargach kierowanych do Biura RPO, a dotychczasowe wystąpienia Rzecznika nie przyniosły oczekiwanych rezultatów w postaci wyeliminowania ograniczenia w dostępie do świadczenia pielęgnacyjnego rodziców pobierających wcześniejszą emeryturę.
W ocenie Rzecznika całkowite wykluczenie możliwości uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekuna uzyskującego dużo niższą wcześniejszą emeryturę przyznawaną, także po rezygnacji z pracy z uwagi na niepełnosprawność dziecka, a tym samym pozbawienie pomocy rodziny, która obarczona jest dodatkowymi kosztami związanymi z opieką nad osobą z niepełnosprawnością oraz pozbawienie pomocy wymagającego opieki niepełnosprawnego członka rodziny, stanowi nieproporcjonalne zróżnicowanie w obrębie osób, które nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym krewnym.
Pamiętając o zasadzie niekumulacji świadczeń o podobnym charakterze – jak to miejsce w przypadku wcześniejszej emerytury z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością i świadczenia pielęgnacyjnego – Rzecznik wskazał, iż realizacją tej zasady mającą jednocześnie oparcie w art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji byłoby pomniejszenie wypłacanego świadczenia pielęgnacyjnego o wartość pobieranej wcześniejszej emerytury.
Rzecznik podkreślił także, że niezaprzeczalnym celem ustawy o świadczeniach rodzinnych jest realizacja polityki społecznej i gospodarczej uwzględniającej dobro rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji. Każdy z zapisów znajdujących się w tym akcie prawnym musi pozostawać w zgodzie z jego funkcją. Wyłączenie z kręgu uprawnionych do uzyskania wsparcia opiekuna osoby z niepełnosprawnością tylko dlatego, że z przyczyn losowych i od niego niezależnych – ciężka choroba dziecka wymagająca stałej opieki rodzica, skorzystał z wcześniejszej emerytury – świadczenia dedykowanemu tylko wybranej wyjątkowej grupie pracowników, pozostaje w sprzeczności z aksjologiczną racjonalnością ustawodawcy.
Zdaniem Rzecznika zapewnianie osobom niepełnosprawnym opieki najbliższych i zaspokajanie ich potrzeb emocjonalnych z jednoczesnym stworzeniem warunków materialnych umożliwiających zaspokojenie ich podstawowych potrzeb, w tym nauki i rehabilitacji, jest najlepszym sposobem realizacji przez władze publiczne wynikającego z art. 69 Konstytucji obowiązku udzielania osobom niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczeniu egzystencji. Takie rozwiązanie jest również korzystne dla państwa, które zapewniając wsparcie materialne opiekunowi dziecka z niepełnosprawnością, nie musi organizować tejże opieki w innych formach zawsze zdecydowanie wyższych kosztowo. Tymczasem aktualny kształt art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, w opinii Rzecznika, pozostaje w oderwaniu od dobra rodziny, a nawet może prowadzić do osłabiania więzi między rodzicami i dziećmi, czym stwarza zagrożenie dla jedności rodzin wymagających szczególnej pomocy ze strony państwa.
W związku z powyższym Rzecznik wyraził stanowisko, iż wyeliminowanie ograniczenia w dostępie do świadczenia pielęgnacyjnego rodziców korzystających z prawa do wcześniejszej emerytury w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością jest celem zgodnym z postulatami Rzecznika Praw Obywatelskich oraz służy realizacji wartości konstytucyjnych oraz zobowiązań wynikających z Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami.